Καθώς κορυφώνεται ο πρώτος καύσωνας του καλοκαιριού, αυξάνονται και τα επείγοντα περιστατικά που προκαλεί η ζέστη. Για να προστατευθούμε, είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε μερικά βασικά δεδομένα για το πώς επηρεάζει τον οργανισμό η ζέστη και ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο.
«Η υπερβολική έκθεση στον ήλιο ή στη ζέστη μπορεί να μετατραπεί σε επείγον περιστατικό ταχύτερα απ’ όσο νομίζουν οι περισσότεροι άνθρωποι», λέει η Dr. Gillian Schmitz, πρόεδρος του Αμερικανικού Κολλεγίου Ιατρών Επειγούσης Ιατρικής (ACEP).
Το ηλιακό έγκαυμα στο δέρμα, λ.χ., αρχίζει να αναπτύσσεται μετά από μόλις 10-15 λεπτά έκθεσης στον ήλιο του καλοκαιριού χωρίς αντηλιακό. Ωστόσο θα χρειαστεί να περάσουν 2-6 ώρες έως ότου κοκκινίσει το δέρμα και 24-72 ώρες για να εξελιχθεί πλήρως. Αναλόγως με τη σοβαρότητά του, μπορεί να χρειασθούν ημέρες έως εβδομάδες για να επουλωθεί.
Αντίστοιχα, η θερμοπληξία – η πιο σοβαρή ασθένεια που προκαλεί η ζέστη – μπορεί να εκδηλωθεί μέσα σε 10-15 λεπτά από τη στιγμή που ο οργανισμός δεν θα μπορεί πια να ρυθμίσει την εσωτερική θερμοκρασία του, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου & Προλήψεως Ασθενειών (CDC) των ΗΠΑ. Στην περίπτωση αυτή, η σωματική θερμοκρασία μπορεί να υπερβεί σε λίγα λεπτά τους 41 βαθμούς Κελσίου.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου
Όπως εξηγούν τα CDC, ο ανθρώπινος οργανισμός φυσιολογικά δροσίζεται με την εφίδρωση. Υπό ορισμένες συνθήκες, όμως, ο μηχανισμός αυτός δεν είναι αρκετός. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η σωματική θερμοκρασία αυξάνεται γρήγορα. Αν φτάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα, υπάρχει κίνδυνος να προκληθούν βλάβες στον εγκέφαλο και σε άλλα ζωτικά όργανα.
Αρκετοί είναι οι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα του οργανισμού να δροσίζεται όταν κάνει πολλή ζέστη. Ο πρώτος είναι η υγρασία. Όταν τα επίπεδά της είναι υψηλά, ο ιδρώτας δεν εξατμίζεται αρκετά γρήγορα, εμποδίζοντας το σώμα να αποβάλλει την θερμότητα.
Η ηλικία είναι επίσης σημαντική. Οι ηλικιωμένοι (ηλικίες άνω των 65 ετών) και τα μικρά παιδιά (έως 4 ετών) δεν μπορούν να ρυθμίσουν καλά τη σωματική θερμοκρασία τους. Το ίδιο ισχύει και για όσους πάσχουν από νοσήματα και διαταραχές όπως:
- Παχυσαρκία
- Πυρετό
- Αφυδάτωση
- Καρδιοπάθεια
- Προβλήματα ψυχικής υγείας
- Κακή κυκλοφορία του αίματος
- Ηλιακό έγκαυμα
Αλκοόλ και φάρμακα
Αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν νοσήματα που προκαλεί η ζέστη διατρέχουν επίσης όσοι πίνουν αλκοόλ, και όσοι λαμβάνουν ορισμένα φάρμακα, όπως:
- Ψυχοτρόπα (επηρεάζουν την ψυχική διάθεση και τη συμπεριφορά)
- Για τη νόσο Πάρκινσον (μπορεί να καταστείλουν την εφίδρωση)
- Ορισμένα ηρεμιστικά
- Διουρητικά (χορηγούνται για την υπέρταση, επηρεάζουν την ισορροπία υγρών στον οργανισμό)
Τι μπορούμε να κάνουμε
Για να αποφύγουμε τα χειρότερα, πρέπει να γνωρίζουμε τι πρέπει να κάνουμε και ποια είναι τα συμπτώματα που προειδοποιούν ότι κάτι δεν κάνουμε καλά.
Η ACIP συνιστά να παρακολουθούμε πόση ώρα περνάμε στον ήλιο. Ειδικά οι ηλικιωμένοι και τα μικρά παιδιά δεν πρέπει να εκτίθενται καθόλου σε αυτόν τις ώρες που κάνει την περισσότερη ζέστη.
Απαραίτητο είναι ακόμα το αντηλιακό και φαρδιά, άνετα, βαμβακερά ρούχα. Περιορίστε ακόμα τις κοπιώδεις δραστηριότητες νωρίς το πρωί ή το βραδάκι. Και μην ξεχνάτε να πίνετε άφθονο νερό και να φοράτε γυαλιά ηλίου.
Τα ύποπτα συμπτώματα
Αν πάθετε ηλιακό έγκαυμα, να ξέρετε ότι θα είναι επείγον περιστατικό εάν συνοδεύεται από ένα ή περισσότερα από τα εξής:
- Πυρετό ή ρίγη
- Ναυτία ή έμετο
- Σύγχυση
Θα ξέρετε ότι έχετε εκτεθεί πολλή ώρα στη ζέστη, εάν εκδηλώσετε συμπτώματα όπως:
- Μυϊκούς σπασμούς (κράμπες) στα πόδια ή το στομάχι
- Ψυχρό, υγρό, ωχρό ή αναψοκοκκινισμένο δέρμα
- Πονοκέφαλο
- Αδυναμία
Αν εκδηλώσετε οποιοδήποτε από τα προαναφερθέντα συμπτώματα πρέπει αμέσως να μεταβείτε σε δροσερό χώρο. Αρχίστε να πίνετε με μικρές γουλιές δροσερά υγρά χωρίς καφεΐνη και χωρίς αλκοόλ. Εφαρμόστε επίσης στο δέρμα σας ένα βρεγμένο ύφασμα ή ψεκασθείτε με νερό.
Εάν τα συμπτώματα συνεχιστούν ή επιδεινωθούν, η ACIP συνιστά να βάλετε ψυχρά επιθέματα (π.χ. παγοκύστες ή παγάκια):
- Στους καρπούς
- Στους αστραγάλους
- Στις μασχάλες
- Στην βουβωνική χώρα
Αν επιδεινωθεί κι άλλο η κατάσταση που προκάλεσε η ζέστη και εκδηλωθούν πυρετός, ταχυπαλμία, ναυτία ή έμετος, σύγχυση ή απώλεια συνειδήσεως, ο πάσχων πρέπει να μεταφερθεί επειγόντως στο νοσοκομείο.
Προσοχή στο αυτοκίνητο
Όταν έχει πολλή ζέστη είναι απολύτως απαραίτητο να μην αφήνετε ούτε για ένα λεπτό τα μικρά παιδιά και τα κατοικίδια μόνα μέσα στο αυτοκίνητο, χωρίς την παρουσία ενός ενήλικα.
Ακόμα κι αν τα παράθυρα είναι μισοανοιγμένα, η θερμοκρασία μέσα στο όχημα μπορεί να αυξηθεί μέσα σε λίγα λεπτά σε επικίνδυνα επίπεδα.
«Πολλά επείγοντα περιστατικά που προκαλεί η ζέστη μπορούν να αποφευχθούν», τονίζει η Dr. Schmitz. «Να πίνετε άφθονα υγρά και να κάνετε συχνά διαλείμματα σε δροσερούς χώρους, εάν πρέπει να εκτίθεστε στον ήλιο. Και αν αναπτύξετε περίεργα συμπτώματα, μην τα αμελήσετε. Ζητήστε αμέσως τη συμβουλή ενός ειδικού».
Φωτογραφία: iStock