Σε τι διαφέρει ο ίλιγγος από τη ζάλη και ποιες είναι οι συχνότερες αιτίες

Ο ίλιγγος και η ζάλη αποτελούν πολύ συχνές αιτίες προσέλευσης ασθενών στον ωτορινολαρυγγολόγο ιατρό, συχνά ως επείγοντα περιστατικά. Ωστόσο είναι δύο διαφορετικές καταστάσεις, που δεν πρέπει να συγχέονται.

Όπως εξηγεί ο κ. Αντώνης Καμπέρος, διευθυντής χειρουργός ωτορινολαρυγγολόγος στο Metropolitan Hospital, ο ίλιγγος είναι το αίσθημα περιστροφής, είτε του ατόμου είτε του περιβάλλοντος.

Η ζάλη αποτελεί μία πιο ακαθόριστη έννοια, η οποία περιγράφει πολλά και διαφορετικά συμπτώματα. Εκτός του ιλίγγου είναι δυνατόν να συμπεριλαμβάνει:

• Πονοκέφαλο
• Ναυτία
• Απάθεια
• Τάση για λιποθυμία κ.λπ.

Έως και το 80% του πληθυσμού έχει παρουσιάσει τουλάχιστον μία κρίση ιλίγγου στη διάρκεια της ζωής του. Ο ίλιγγος μπορεί να εκδηλωθεί και στα δύο φύλα (ελαφρώς συχνότερα στις γυναίκες), κυρίως στη μέση και τρίτη ηλικία.

Δύο μορφές ιλίγγου

Ο ίλιγγος μπορεί να είναι περιφερικός ή κεντρικός. Ο περιφερικός ίλιγγος εκδηλώνεται όταν υπάρχει πρόβλημα στον λαβύρινθο ή στο αιθουσαίο νεύρο στο αυτί.

Εκτός από αίσθημα περιστροφής καθ’ αυτό, ο ασθενής μπορεί να έχει και άλλη έντονη συμπτωματολογία με εμέτους, ναυτία, πιθανή βαρηκοΐα, εμβοές και αστάθεια που διαρκούν από λεπτά έως μέρες. Είναι ο συχνότερα απαντώμενος ίλιγγος.

Ο κεντρικός ίλιγγος εκδηλώνεται όταν πάσχει το κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκέφαλος, νωτιαίος μυελός). Είναι πιο ήπιος, αλλά διαρκεί περισσότερο. Συνοδεύεται και αυτός από ευρύ φάσμα συμπτωμάτων όπως πονοκέφαλο, απάθεια, αδυναμία του σώματος, διπλωπία, μουδιάσματα (προσώπου-άκρων), δυσκολία στην ομιλία κ.ά.

Μια τυπική κρίση ιλίγγου χαρακτηρίζεται από έντονο αίσθημα περιστροφής το οποίο συνυπάρχει με έντονη εφίδρωση, ναυτία, εμέτους, κακουχία και αίσθημα φόβου και αγωνίας. Τα συμπτώματα αυτά συχνά οδηγούν τον πάσχοντα στην ακινητοποίηση και τον περιορισμό των καθημερινών δραστηριοτήτων επισημαίνει.

Η διάγνωση

Για τη σωστή διάγνωση και αντιμετώπιση της πάθησης έχει μεγάλη σημασία η λήψη, από τον ειδικό ΩΡΛ ιατρό, ενός λεπτομερούς ιστορικού από τον ασθενή και το περιβάλλον του.

Κατ’ αρχάς πρέπει να προσδιοριστεί η χρονική διάρκεια που έχει ο ίλιγγος, διότι αναλόγως με τη διάρκειά του υπάρχουν διαφορετικές αιτίες. Ενδεικτικά, όταν διαρκεί:

• Λίγα δευτερόλεπτα: Συνήθως είναι καλοήθης ίλιγγος θέσεως (η συνηθέστερη αιτία περιφερικού ιλίγγου)
• Λίγα λεπτά: Μπορεί να οφείλεται σε αιθουσαία ημικρανία, που συνήθως συνοδεύεται από ημικρανιακή  αύρα και φωτοφοβία (δεν αντέχει ο ασθενής το φως)
• Λίγες ώρες: Μπορεί να ιφείλεται σε σύνδρομο Meniere (το χαρακτηριστικό του είναι το μακρύ ιστορικό και η επαναληψιμότητα των κρίσεων στον χρόνο)
• Λίγες ημέρες: Οφείλεται σε αιθουσαία νευρίτιδα.

Μετά την κλινική εξέταση, διερευνάται η ύπαρξη συνοδών συμπτωμάτων όπως νυσταγμός οφθαλμών (κλείνουν τα μάτια), βαρηκοϊα, εμβοές, νευρολογικές διαταραχές κ.ά., έτσι ώστε ο ειδικός να κατευθυνθεί και να προσδιορίσει την αιτία που προκαλεί τον ίλιγγο.

Σε αρκετές περιπτώσεις θα απαιτηθεί εργαστηριακός απεικονιστικός και νευροωτολογικός έλεγχος. Μεγάλη βοήθεια παρέχει και η δοκιμασία Dix-Hollpike, κατά τον κ. Καμπέρο.

Αναλόγως με τα ευρήματα, απαραίτητη είναι και η συνεργασία με ιατρούς άλλων ειδικοτήτων όπως νευρολόγους, καρδιολόγους, ορθοπεδικούς, κ.λπ. ούτως ώστε να βρεθεί που οφείλεται ο ίλιγγος και να αντιμετωπισθεί σωστά.

Οι πιο συνηθισμένες αιτίες του ιλίγγου

Ο περιφερικός ίλιγγος συνήθως οφείλεται σε :

• Καλοήθη ίλιγγο θέσεως
• Σύνδρομο Meniere
• Αιθουσαία νευρίτιδα
• Φλεγμονές ωτός
• Τραύμα

Ο κεντρικός ίλιγγος συνήθως οφείλεται σε:

• Ημικρανία
•  Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια
•  Σκλήρυνση κατά πλάκας
•  Όγκοι εγκεφάλου
•  Παρεγκεφαλίτιδα

Άλλες αιτίες του ιλίγγου είναι:

• Μεταβολικές παθήσεις
• Ορθοστατική υπόταση
• Αυτοάνοσα νοσήματα
• Παρενέργειες από λήψη ορισμένων φαρμάκων (αμινογλυζίτες, βαρβιτουρικά, διουρητικά, αντιυπερτασικά)
• Ψυχογενή αίτια

«Αν και ο ίλιγγος είναι έντονο σύμπτωμα που αιφνιδιάζει και φοβίζει τον ασθενή,  συνήθως οφείλεται σε αίτια που δεν είναι τόσο σοβαρά για την υγεία του», καταλήγει ο κ. Καμπέρος.

Φωτογραφία: iStock