Οι ασθενείς με αυξημένα επίπεδα γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο στο πάγκρεας, καθώς οι δύο παθήσεις συσχετίζονται μεταξύ τους.
Τα υπάρχοντα δεδομένα υποδηλώνουν πως ο αυξημένος κίνδυνος αφορά τόσο όσους έχουν διαγνωστεί με σακχαρώδη διαβήτη, όσο και τα άτομα με προδιαβήτη. Τα άτομα αυτά έχουν επίπεδα σακχάρου υψηλότερα από το επιθυμητό, αλλά όχι ακόμα αρκετά υψηλά ώστε να θεωρηθούν διαβητικά.
Ωστόσο η σχέση του διαβήτη με τον καρκίνο στο πάγκρεας είναι αμφίδρομη. Με άλλα λόγια, και ο καρκίνος του παγκρέατος μπορεί να οδηγήσει στην χρόνια υπεργλυκαιμία, δηλαδή στον διαβήτη.
Και οι δύο παθήσεις, εξ άλλου, σχετίζονται συχνά με την παχυσαρκία – έναν από τους λίγους, τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου για τον συγκεκριμένο καρκίνο.
Το πάγκρεας είναι ένας μεγάλος αδένας 15 εκατοστών στο άνω τμήμα της κοιλιάς, στο σημείο που τελειώνει το στομάχι και αρχίζει το λεπτό έντερο. Όπως αναφέρει ο καθηγητής Χειρουργικής ΕΚΠΑ Δημήτρης Λινός, διευθυντής Χειρουργικής στον Όμιλο ΥΓΕΙΑ, αποτελεί τμήμα του πεπτικού συστήματος και ο ρόλος του είναι:
- Η έκκριση ενζύμων για την πέψη της τροφής
- Η έκκριση γλυκαγόνης και ινσουλίνης για τη ρύθμιση της γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα
Ο κίνδυνος αναπτύξεως καρκίνου του παγκρέατος αυξάνεται όταν υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες, όπως:
- Η πάροδος της ηλικίας
- Το ατομικό ιστορικό ορισμένων παθήσεων (λ.χ. χρόνια παγκρεατίτιδα, σακχαρώδης διαβήτης)
- Το οικογενειακό ιστορικό του συγκεκριμένου καρκίνου
«Οι διαγνώσεις καρκίνου του παγκρέατος αυξάνονται παγκοσμίως. Γι’ αυτό ευθύνεται τόσο η πρόοδος της απεικονιστικής τεχνολογίας όσο και η γήρανση του πληθυσμού, το κάπνισμα και η επιδημία της παχυσαρκίας που μαστίζει τον κόσμο», εξηγεί ο κ. Λινός.
Ο ρόλος του σωματικού βάρους
Η σχέση βάρους και καρκίνου στο πάγκρεας φαίνεται κατ’ αρχάς από τα διαφορετικά ποσοστά εμφάνισής του ανά την υφήλιο. Στην Βόρεια Αμερική και την Δυτική Ευρώπη, όπου η παχυσαρκία μαστίζει τον πληθυσμό, τα ποσοστά επίπτωσης είναι υψηλότερα.
Διαβάστε ακόμα: Τα άγνωστα συμπτώματα που μπορεί να είναι πρώιμες ενδείξεις για καρκίνο στο πάγκρεας
Αντιθέτως, στην Κεντρική Αφρική και τη Νότια και Κεντρική Ασία όπου η παχυσαρκία απασχολεί μικρότερο μέρος του πληθυσμού, η επίπτωση του καρκίνου είναι χαμηλότερη.
Παρά τις προόδους που έχουν σημειωθεί, η ανίχνευσή του σε αρχικό στάδιο αποτελεί ακόμα πρόκληση, διότι σε πρώιμο στάδιο δεν προκαλεί συμπτώματα. Αυτός είναι ο λόγος που έχει υψηλή θνησιμότητα, ακόμα και στις προηγμένες ιατρικά χώρες της Δύσης. Ο δεύτερος λόγος είναι ο ιδιαίτερα μεταστατικός χαρακτήρας του καρκίνου στο πάγκρεας.
Οι μελέτες που ενοχοποίησαν την παχυσαρκία και το μεταβολικό σύνδρομο για τον καρκίνο στο πάγκρεας είναι πολλές. Τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης αίματος αποτελούν συνιστώσα του μεταβολικού συνδρόμου.
Σύμφωνα με τις μελέτες, τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης (σακχάρου) αίματος προκαλούν πολλές αλλαγές που αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου στο πάγκρεας. Μεταξύ άλλων:
- Προκαλούν βλάβες στο DNA
- Επιφέρουν μεταβολές στη μεταγραφή του RNA
- Ασκούν ογκογόνες επιδράσεις στις πρωτεΐνες.
Νέα ευρήματα
Πρόσφατα δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση PLoS ONE κορεατική μελέτη, η οποία επιβεβαίωσε τη σημαντική σχέση μεταξύ της γλυκόζης αίματος νηστείας και της επίπτωσης του καρκίνου του παγκρέατος.
Η μελέτη διεξήχθη σε 19.050 εθελοντές, οι οποίοι εντάχθηκαν σε αυτήν το 2009. Η μέση ηλικία τους ήταν τα 64,5 χρόνια. Εκείνη την εποχή κανείς τους δεν είχε διαγνωστεί με καρκίνο στο πάγκρεας. Έως το 2013, όμως, οι 381 από αυτούς διαγνώσθηκαν με τη νόσο.
Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, οι πιθανότητες αναπτύξεως του καρκίνου αυτού αυξάνονταν κατ’ αναλογίαν με τα επίπεδα γλυκόζης (σακχάρου). Η αύξηση κυμαινόταν από 39% έως και 218%.
Η γλυκόζη αποτελεί το «αγαπημένο» θρεπτικό συστατικό των καρκινικών κυττάρων του παγκρέατος, εξηγεί ο κ. Λινός. Συνεπώς, όσο υψηλότερα είναι τα επίπεδά της, τόσο πιο ευνοϊκό είναι το περιβάλλον για την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων.
Προειδοποιητική ένδειξη
Μάλιστα, η αύξηση των επιπέδων της μπορεί να αποτελεί προειδοποιητική ένδειξη για καρκίνο στον αδένα. Τότε ο διαβήτης θεωρείται παγκρεατογενής. Υπολογίζεται ότι το 25-50% των ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος αναπτύσσουν διαβήτη 6 έως 36 μήνες πριν από τη διάγνωση του καρκίνου.
Γι’ αυτό τον λόγο οι ειδικοί προσπαθούν να εξακριβώσουν αν η διάγνωση του διαβήτη πρέπει να οδηγεί σε προληπτική εξέταση του παγκρέατος. Ει μη τι άλλο, υπάρχει ενδεχόμενο να οδηγήσει σε πιο έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετωπίζεται του καρκίνου.
Ο υψηλός δείκτης μάζας σώματος αυξάνει τον κίνδυνο διαβήτη και καρκίνου στο πάγκρεας μέσω ποικίλων μηχανισμών. Για παράδειγμα, η νόσος μπορεί να οδηγήσει σε λιπώδη διήθηση του παγκρέατος, η οποία έχει συσχετιστεί με την ανάπτυξη παγκρεατικής ενδοεπιθηλιακής νεοπλασίας. Η νεοπλασία αυτή αποτελεί πρόδρομη κατάσταση του αδενοκαρκινώματος του παγκρεατικού πόρου.
«Παρότι ο καρκίνος του παγκρέατος δεν μπορεί να αποφευχθεί εντελώς, η επιλογή ενός υγιούς προτύπου ζωής, μπορεί να περιορίσει τις πιθανότητες ανάπτυξής του. Ο έλεγχος της παχυσαρκίας που μειώνει τις πιθανότητες διαβήτη και άλλων παθήσεων που συνδέονται με αυτήν, η διακοπή του καπνίσματος και η υιοθέτηση εφ’ όρου ζωής μιας διατροφής υψηλής σε χρωματιστά φρούτα και λαχανικά αλλά και σπόρους είναι οι καλύτερες ενέργειες που μπορούμε να κάνουμε για την πρόληψή του», καταλήγει ο καθηγητής.
Φωτογραφία: iStock