Παγκόσμια Ημέρα για την Σκλήρυνση κατά Πλάκας σήμερα (30 Μαΐου) και στο προσκήνιο έρχεται η αυτοάνοση ασθένεια που εκδηλώνεται συνήθως στους νέους και συχνότερα στις γυναίκες.
Η ασθένεια εκδηλώνεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς επιτεθεί (λανθασμένα) στον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό. Η επίθεση αυτή καταστρέφει το προστατευτικό περίβλημα (λέγεται μυελίνη ουσία) στους άξονες των νευρικών κυττάρων. Η συνέπεια είναι να επηρεάζεται η λειτουργία πολλών κινητικών και αισθητήριων περιοχών του σώματος.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι η νόσος προσβάλλει 1,8 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται περισσότεροι από 21.000 ασθενείς στη χώρα μας, σύμφωνα με πρόσφατη ελληνική μελέτη. Η μελέτη έδειξε ότι περισσότερο από το 65% των ασθενών στην Ελλάδα είναι γυναίκες.
Όπως αναφέρουν ειδικοί από το βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS), η σκλήρυνση κατά πλάκας (ή πολλαπλή σκλήρυνση όπως είναι η σύγχρονη ονομασία της) συνήθως διαγιγνώσκεται σε ανθρώπους ηλικίας 20-40 ετών. Μπορεί όμως να εκδηλωθεί σε όλες τις ηλικίες. Είναι επίσης δύο έως τρεις φορές συχνότερη στις γυναίκες.
Τα ύποπτα συμπτώματα
Τα συμπτώματα που προκαλεί παρουσιάζουν διακύμανση από ασθενή σε ασθενή. Μπορεί να αφορούν οποιοδήποτε τμήμα του σώματος, αλλά τα πιο συχνά είναι:
- Κόπωση
- Δυσκολίες στη βάδιση
- Προβλήματα όρασης (λ.χ. θολή όραση)
- Δυσκολία στον έλεγχο της ουροδόχου κύστεως
- Μούδιασμα ή «μυρμήγκιασμα» σε διαφορετικά τμήματα του σώματος
- Μυϊκή δυσκαμψία και σπασμοί
- Δυσκολίες με την ισορροπία και τον συντονισμό των κινήσεων
- Προβλήματα σκέψης, μάθησης και προγραμματισμού
Αναλόγως με τον τύπου της σκληρύνσεως που έχει ένας ασθενής, τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εκδηλώνονται με εξάρσεις και υφέσεις. Μπορεί όμως και να επιδεινώνονται εξ αρχής σταθερά με την πάροδο του χρόνου.
Η διαφορά αυτή χαρακτηρίζει τους δύο βασικούς τύπους: την υποτροπιάζουσα/διαλείπουσα και την πρωτοπαθούς προϊούσα, αντιστοίχως.
Υποτροπιάζουσα/διαλείπουσα
Στο 80-90% των περιπτώσεων οι ασθενείς έχουν υποτροπιάζουσα/διαλείπουσα σκλήρυνση κατά πλάκας. Αυτό σημαίνει ότι έχουν περιόδους κατά τις οποίες εκδηλώνουν νέα ή εντεινόμενα συμπτώματα. Τα επεισόδια αυτά είναι γνωστά ως εξάρσεις ή υποτροπές.
Στη διάρκειά τους τα συμπτώματα εμφανίζονται και εντείνονται για 1-2 μέρες και μετά σταθεροποιούνται. Δεν υποχωρούν όμως αμέσως. Περνούν πρώτα μερικές μέρες έως μήνες και ύστερα αρχίζουν να υποχωρούν, με την αποδρομή τους να έχει ανάλογη διάρκεια.
Οι υποτροπές εκδηλώνονται συχνά χωρίς προειδοποίηση. Μερικές φορές όμως σχετίζονται με περιόδους ασθενείας ή στρες που πέρασε ο πάσχοντας.
Τα συμπτώματα των υποτροπών μπορεί να εξαφανιστούν εντελώς ή να είναι επίμονα. Οι υποτροπές μπορεί να συμβαίνουν επί σειρά ετών. Τα διαστήματα μεταξύ των υποτροπών είναι γνωστά ως υφέσεις. Κάθε ύφεση μπορεί να διαρκέσει ακόμα και χρόνια.
Μετά από πολλά χρόνια (συνήθως δεκαετίες) πολλοί ασθενείς με υποτροπιάζουσα/διαλείπουσα νόσο μεταπίπτουν στην δευτεροπαθώς προϊούσα σκλήρυνση. Σε αυτό τον τύπο παρατηρείται προοδευτική επιδείνωση με το πέρασμα του χρόνου, χωρίς να υπάρχουν πάντοτε εμφανείς εξάρσεις.
Υπολογίζεται ότι τα δύο τρίτα των πασχόντων από υποτροπιάζουσα/διαλείπουσα νόσο εξελίσσονται στην δευτεροπαθώς προϊούσα μορφή.
Πρωτοπαθώς προϊούσα
Περίπου το 10-20% των ασθενών έχουν εξ αρχής προοδευτική επιδείνωση, δηλαδή πρωτοπαθώς προϊούσα σκλήρυνση κατά πλάκας.
Κατ’ αυτήν τα συμπτώματα δεν υποχωρούν, αλλά σιγά-σιγά χειροτερεύουν. Αυτό συμβαίνει σε βάθος χρόνου, ενώ οι ασθενείς συχνά έχουν περιόδους σταθεροποίησης της νόσου τους.
Όποια απ’ τις δυο μορφές κι αν νομίζετε ότι έχετε, εάν εκδηλώσετε ύποπτα συμπτώματα είναι σημαντικό να απευθυνθείτε αμέσως στον ειδικό νευρολόγο ιατρό. Αν πρόκειται για σκλήρυνση κατά πλάκας πρέπει να αρχίσει νωρίς η θεραπεία.
Φωτογραφία: iStock