Τρόπος διενέργειας στεφανιογραφίας

Η επεμβατική καρδιολογία χρησιμοποιεί το κυκλοφορικό σύστημα (αρτηρίες) του ανθρώπου σαν «δρόμο» για τη διέλευση μικρών καθετήρων (μικρά σωληνάκια σαν μακαρόνι) διαμέτρου 2 χιλιοστών ή και μικρότερης τα οποία και οδηγούνται ανώδυνα στην περιοχή της καρδιάς.

Τα σωληνάκια αυτά επιτρέπουν τη χορήγηση ακτινοσκιερού υγρού μέσα στις στεφανιαίες αρτηρίες, με το οποίο και απεικονίζεται το αρτηριακό δίκτυο της καρδιάς.

Η εισαγωγή του καθετήρα στην αρτηρία γίνεται συνήθως με παρακέντηση στο πόδι (μηριαία αρτηρία). Η παρακέντηση μπορεί, επίσης, να γίνει και στον βραχίονα (βραχιόνιος αρτηρία) ή και στον καρπό (κερκιδική αρτηρία). Η τελευταία δε, αποτελεί και τον ιδανικό τρόπο προσπέλασης της ελάχιστα επεμβατικής στεφανιογραφίας.

Η παρακέντηση στο πόδι

Η παρακέντηση στο πόδι αποτελεί την πιο συχνή τεχνική για τη δημιουργία διόδου στο κυκλοφορικό σύστημα και την είσοδο των καθετήρων ως την καρδιά με στόχο την απεικόνιση των στεφανιαίων αρτηριών. Η τεχνική αυτή, η οποία εφευρέθηκε το 1960, είναι η πιο διαδεδομένη, αλλά έχει κάποιους περιορισμούς. Η μηριαία αρτηρία μπορεί να νοσεί (π.χ. ασθενής με περιφερική αγγειακή νόσο), με συνέπεια να μην επιτρέπει τη δίοδο ενός καθετήρα. Σε άλλες περιπτώσεις, ο ασθενής είναι υπέρβαρος και η μηριαία αρτηρία είναι εντοπισμένη βαθιά μέσα από τον υποδόριο ιστό κάνοντας την προσπέλασή της αρκετά δύσκολη, αλλά και τη συμπίεσή της μετά το τέλος της επέμβασης ακόμη δυσκολότερη, για να σταματήσει η αιμορραγία. Σπανιότερα, μια πιθανή αιμορραγία από την αρτηρία με το πέρας της εξέτασης δεν είναι ορατή στο μάτι και μπορεί να συμβεί στο πίσω μέρος της αρτηρίας δημιουργώντας από έναν απλό αποχρωματισμό του δέρματος μέχρι ένα σημαντικό αιμάτωμα. Τέλος, με την παρακέντηση της μηριαίας αρτηρίας υφίσταται μικρή πιθανότητα ζημιάς του μηριαίου νεύρου καθώς βρίσκεται δίπλα της. Όλες οι προηγούμενες επιπλοκές παρά το γεγονός ότι είναι λίγες σε αριθμό αποτελούν και τους περιορισμούς της μηριαίας προσπέλασης για τη στεφανιογραφία.

Παρά το γεγονός ότι η κερκιδική αρτηρία είναι σημαντικά μικρότερη σε διάμετρο από τη μηριαία αρτηρία, η διάμετρός της είναι αρκετή, για να επιτρέψει τους περισσότερους καθετήρες να περάσουν από μέσα της μέχρι τις στεφανιαίες αρτηρίες.

Πλεονεκτήματα της κερκιδικής προσπέλασης

Οι περισσότεροι περιορισμοί που έχουν σχέση με την προσπέλαση από τη μηριαία αρτηρία δεν υφίστανται στην κερκιδική προσπέλαση. Ακόμη και σε υπέρβαρους ασθενείς η κερκιδική αρτηρία είναι κοντά στο δέρμα κάνοντας την αρχική παρακέντησή της απλή. Για τον ίδιο λόγο, όταν η διαγνωστική στεφανιογραφία ή και η επέμβαση έχει τελειώσει, μία μικρής διάρκειας συμπίεση της κερκιδικής αρτηρίας είναι αρκετή για να σταματήσει την αιμορραγία ακόμη και σε ασθενείς που παίρνουν φάρμακα για να εμποδίσουν τη δημιουργία θρόμβου όπως μετά τη διενέργεια αγγειοπλαστικής. Τέλος, η κερκιδική αρτηρία δεν είναι κοντά με κανένα μεγάλο νεύρο. Έτσι η πιθανότητα να τραυματιστεί κάποιο νεύρο κατά τη διάρκεια της επέμβασης είναι μηδενική.

Η κερκιδική προσπέλαση δεν έχει κίνδυνο αιμορραγίας. Έτσι, οι ασθενείς δεν χρειάζονται την επώδυνη πίεση της μηριαίας αρτηρίας μετά το τέλος της εξέτασης ή και να είναι ξαπλωμένοι για αρκετές ώρες ούτως ώστε να αποφύγουν τυχόν αιμορραγία από τη μηριαία αρτηρία. Με το τέλος της διαγνωστικής εξέτασης μπορούν να σηκωθούν και να περπατήσουν αμέσως. Επίσης, λόγω της απλούστερης διαδικασίας επούλωσης του αρτηριακού τραύματος στον καρπό, οι περισσότεροι ασθενείς είναι δυνατό να φύγουν από το νοσοκομείο σε μερικές ώρες χωρίς να χρειαστεί να μείνουν το βράδυ

Γιατί υπάρχει περιορισμένη χρήση της κερκιδική προσπέλασης στην Ελλάδα;

Ο πιο συχνός λόγος που οι ασθενείς δεν ενημερώνονται για την κερκιδική προσπέλαση είναι ότι ένας πολύ μικρός αριθμός επεμβατικών καρδιολόγων προτιμούν αυτή την τεχνική. Σε αρκετά μέρη της Ευρώπης ή και της Ιαπωνίας αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες και στον Καναδά υπάρχουν κέντρα τα οποία χρησιμοποιούν αποκλειστικά ή σε μεγάλο ποσοστό την κερκιδική προσπέλαση σαν την εξορισμού προσπέλαση για τη διενέργεια διαγνωστικών στεφανιογραφιών και αγγειοπλαστικών.

Άλλοι λόγοι για τη χαμηλή συχνότητα χρήσης της κερκιδικής αρτηρίας για τη διενέργεια της στεφανιογραφίας είναι η έλλειψη οικονομικού κίνητρου από μέρους των ασφαλιστικών εταιρειών, αλλά και των νοσοκομείων κυρίως λόγω της υπάρχουσας δομής στο ασφαλιστικό σύστημα, η έλλειψη γνώσης από μέρους των ασθενών, αλλά και η απροθυμία των επεμβατικών καρδιολόγων να προωθήσουν αυτή την τεχνική. Ωστόσο, αυτή η κατάσταση αλλάζει δυναμικά. Όλο και περισσότερα κέντρα, αλλά και επεμβατικοί καρδιολόγοι αρχίζουν να βλέπουν τα πλεονεκτήματα της κερκιδικής προσπέλασης με τις χαμηλές επιπλοκές, την αυξανόμενη ικανοποίηση από μέρους του ασθενούς, αλλά και την εξοικονόμηση χρημάτων (μειωμένος χρόνος νοσηλείας και χαμηλό ποσοστό επιπλοκών).

Γεώργιος Ι. Παπαϊωάννου

Επεμβατικός Καρδιολόγος

Ιατρικό Κέντρο Αθηνών