Συμβουλές για να διατηρήσετε υγιείς τους νεφρούς σας

Νέα ευρήματα που δείχνουν ότι οι νεφροί παρουσιάζουν χρόνο με το χρόνο αργή αλλά σταθερή μείωση της λειτουργίας τους, ανεξάρτητα από την γενικότερη κατάσταση της υγείας, αποκαλύπτει μια νέα μελέτη.

Στη μελέτη συμμετείχαν σχεδόν 3.000 εθελοντές, ηλικίας 50-97 ετών, από τρεις ευρωπαϊκές χώρες.  Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι σε όλους παρουσίαζε προοδευτική μείωση ένας βασικός δείκτης της λειτουργίας των νεφρών. Η μείωση ήταν:

• Μικρότερη στους εθελοντές χωρίς υποκείμενα προβλήματα υγείας και χωρίς παράγοντες κινδύνου για εκδήλωση νεφροπάθειας
• Μεγαλύτερη στα άτομα με υποκείμενα χρόνια προβλήματα υγείας ή/και με παράγοντες κινδύνου για εκδήλωση νεφρικής νόσου

Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν πως με τα κατάλληλα μέτρα πρόληψης, θα μπορούσαν να ενισχυθούν οι νεφροί, ώστε να λειτουργούν καλύτερα επί περισσότερα χρόνια, εκτιμά ένας Έλληνας ειδικός.

Η νέα μελέτη δημοσιεύθηκε στο έγκυρο νεφρολογικό περιοδικό Journal of the American Society of Nephrology. Συμμετείχαν τρεις ομάδες εθελοντών από τη Νορβηγία, τη Γερμανία και την Ισλανδία. Στις δύο από τις ομάδες οι συμμετέχοντες είχαν ηλικία 50-70 ετών και στην τρίτη άνω των 70 ετών. Λιγότερο από το ένα τρίτο θεωρήθηκαν ως υγιείς.

Ο ρυθμός σπειραματικής διήθησης

Για να αξιολογήσουν τη νεφρική λειτουργία τους, οι επιστήμονες υπολόγισαν τον λεγόμενο ρυθμό σπειραματικής διήθησης (GFR). Ο ρυθμός αυτός δείχνει πόσο γρήγορα διηθούν (φιλτράρουν) οι νεφροί το αίμα. Αναλόγως με το αποτέλεσμα της εξέτασης οι νεφροί θεωρείται πως:

• Είναι υγιείς
• Ενδέχεται να έχει αναπτυχθεί νεφρική νόσος

Για τους σκοπούς της μελέτης οι επιστήμονες έκαναν στους εθελοντές ενδοφλέβια έγχυση μιας ουσίας. Η ουσία αυτή φυσιολογικά διαλύεται όταν φτάσει στους νεφρούς. Τα επίπεδά της που απομένουν στο αίμα λίγες ώρες αργότερα, είναι ενδεικτικά της υγείας των νεφρών. Και αυτό διότι υποδηλώνουν την ικανότητά τους να απομακρύνουν από το αίμα τις τοξίνες και τα άχρηστα υποπροϊόντα του μεταβολισμού.

Τα αποτελέσματα έδειξαν πως όσο πιο ηλικιωμένοι ήταν οι εθελοντές, τόσο μικρότερος ήταν ο ρυθμός σπειραματικής διήθησης. Και αυτό ίσχυε ανεξάρτητα από την γενικότερη κατάσταση της υγείας τους.

«Η έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας είναι κάτι που συμβαίνει σε όλους τους ανθρώπους. Ακολουθεί την φυσιολογική γήρανση του σώματος», σχολιάζει ο χειρουργός-ουρολόγος Δρ. Ηρακλής Πούλιας, τ. πρόεδρος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας. «Η έκπτωση αυτή δεν συμβαίνει επειδή αρρωσταίνουμε, αλλά επειδή μεγαλώνουμε».

Η φυσική φθορά των νεφρών επιταχύνεται όταν αναπτυχθούν:

• Νοσήματα που επιβαρύνουν τη νεφρική λειτουργία, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης ή η υπέρταση
• Χρόνια νεφρική νόσος

Ωστόσο «η έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας παρουσιάζει διακύμανση από άνθρωπο σε άνθρωπο», συνεχίζει ο κ. Πούλιας. «Δεν γνωρίζουμε, όμως, ακόμα με βεβαιότητα γιατί υπάρχει αυτή η διαφοροποίηση. Το μόνο σίγουρο είναι πως η καλή γενική υγεία δεν εγγυάται καλή νεφρική λειτουργία».

Προστασία από υπέρταση και διαβήτη

Το μεγάλο ερώτημα είναι αν και τι θα μπορούσαμε να κάνουμε ώστε οι νεφροί μας να διατηρηθούν υγιείς για περισσότερο καιρό. «Κατ’ αρχάς πρέπει να λαμβάνουμε όλα τα μέτρα που θα μας προστατεύσουν από την ανάπτυξη παθήσεων που βλάπτουν τους νεφρούς», απαντά ο κ. Πούλιας.

Οι δύο κυριότερες είναι η αυξημένη αρτηριακή πίεση (υπέρταση) και ο σακχαρώδης διαβήτης. Επομένως πρέπει:

1. Να προσέχουμε τη διατροφή μας
2. Να γυμναζόμαστε καθημερινά (το παρατεταμένο περπάτημα είναι πολύ καλή επιλογή)
3. Να μην καπνίζουμε
4. Να φροντίσουμε να διατηρούμε σε υγιή όρια το σωματικό βάρος μας

Λιγότερο αλάτι και ζάχαρη

Ακρογωνιαίος λίθος της διατροφής για την προστασία των νεφρών είναι η λογική κατανάλωση άλατος και σακχάρων. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι θα βάζουμε ελάχιστο έως καθόλου πρόσθετο αλάτι στο φαγητό και στις σαλάτες. Και αυτό, διότι τα περισσότερα έτοιμα τρόφιμα του εμπορίου περιέχουν πολύ πρόσθετο αλάτι.

Συνολικά στη διάρκεια της ημέρας δεν πρέπει να υπερβαίνουμε τα 2.300 mg νάτριο (ή 2,3 γραμμάρια). Το αλάτι αναγράφεται ως «νάτριο» στις συσκευασίες των τροφίμων. Επομένως, διαβάζοντας τες μπορούμε να υπολογίσουμε κατά προσέγγιση πόσο αλάτι τρώμε.

Επιπλέον, η διατροφή μας πρέπει να περιέχει άφθονα μη επεξεργασμένα σάκχαρα και λιγοστά επεξεργασμένα. Αυτό σημαίνει ότι θα τρώμε:

• Άφθονα ολόκληρα φρούτα, λαχανικά και όσπρια
• Λογικές ποσότητες από δημητριακά ολικής αλέσεως (προσοχή: μπορεί να περιέχουν πολύ αλάτι και πρόσθετη ζάχαρη).
• Σποραδικά ζάχαρη και οτιδήποτε την περιέχει

Πολύ σημαντικό είναι επίσης να πίνουμε άφθονα υγρά, κατά προτίμηση νερό.

Το αλκοόλ

Λογική και μετρημένη πρέπει να είναι και η κατανάλωση αλκοόλ. Οι νεφροί υφίστανται βλάβες από την συστηματική υπερκατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών.

Προληπτικός έλεγχος

Εκτός από τη διατροφή, πολύ σημαντικός είναι και ο περιοδικός προληπτικός έλεγχος (τσεκάπ) των ούρων. Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται μία φορά τον χρόνο. Μπορεί να αποκαλύψει εγκαίρως την ανάπτυξη νεφρικής νόσου, ώστε να ληφθούν τα απαιτούμενα μέτρα.

Απαραίτητο είναι ακόμα να συμβουλευόμαστε αμέσως έναν ουρολόγο ιατρό, εάν εκδηλώσουμε ύποπτα συμπτώματα από το ουροποιητικό. Τέτοια συμπτώματα είναι  αίσθημα καύσου (κάψιμο) κατά την ούρηση, συχνουρία κ.λπ. «Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να υποκρύπτουν κάποια ουρολοίμωξη. Αν αυτή δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως και σωστά, οι νεφροί μπορεί να υποστούν βλάβες», εξηγεί ο ειδικός.

Τα φάρμακα

Ιδιαίτερα προσεκτικοί, τέλος, πρέπει να είμαστε και με τα φάρμακα που λαμβάνουμε συστηματικά. Αν και ορισμένα (όπως κάποια για την υπέρταση) δρουν προστατευτικά στους νεφρούς, άλλα μπορεί να επιβαρύνουν τη νεφρική λειτουργία.

Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμα και με θεωρητικώς «αθώα» φάρμακα, όπως ορισμένα παυσίπονα ή και αντιβιοτικά ακόμα. «Κάθε φαρμακευτική ουσία που λαμβάνουμε, εισέρχεται στο αίμα, το οποίο διηθείται στους νεφρούς», εξηγεί ο κ. Πούλιας. «Επομένως πρέπει να γνωρίζουν οι ασθενείς αν τα φάρμακά τους επηρεάζουν τη νεφρική λειτουργία και με ποιον τρόπο (θετικά ή αρνητικά). Σε περίπτωση αμφιβολίας, να συμβουλεύονται τον γιατρό που τους χορήγησε τα φάρμακα».