Το σύνδρομο Άσπεργκερ είναι μία αναπτυξιακή διαταραχή, η οποία δυσκολεύει τους ασθενείς να επικοινωνήσουν με άλλα άτομα κοινωνικά και τους δημιουργεί μονότονες και επαναλαμβανόμενες σκέψεις και συμπεριφορές. Ωστόσο οι εκδηλώσεις του δεν είναι οι ίδιες στη διάρκεια της ζωής, αλλά βελτιώνονται με την ηλικία.
Όπως αναφέρουν ειδικοί από το Νοσοκομείο Nationwide Children’s στο Οχάιο, οι πάσχοντες από το σύνδρομο μπορούν να μιλούν με άλλα άτομα και να αποδίδουν αρκετά καλά στις κοινωνικές υποχρεώσεις τους (π.χ. στο σχολείο). Ωστόσο δυσκολεύονται να κατανοήσουν τις κοινωνικές περιστάσεις και όλες τις μορφές επικοινωνίας. Δεν μπορούν λ.χ. να κατανοήσουν τη γλώσσα του σώματος, το χιούμορ ή τον σαρκασμό.
Μπορεί επίσης να σκέφτονται και να μιλούν πολύ για ένα συγκεκριμένο θέμα ή ενδιαφέρον. Ή μπορεί να θέλουν να ασχολούνται με περιορισμένες δραστηριότητες. Τα ενδιαφέροντά τους μπορεί να γίνουν εμμονικά και να επηρεάσουν την καθημερινή ζωή τους, αντί να τους παρέχουν μία υγιή κοινωνική ή ψυχαγωγική ζωή.
Τα αγόρια έχουν τρεις έως τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες από τα κορίτσια να εκδηλώσουν σύνδρομο Άσπεργκερ. Τα περισσότερα κρούσματα διαγιγνώσκονται στις ηλικίες 5-9 ετών, ενώ μερικοί πάσχοντες διαγιγνώσκονται σε ηλικία 3 ετών.
Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, ο όρος «σύνδρομο Άσπεργκερ» επισήμως στην ιατρική κοινότητα δεν χρησιμοποιείται. Τα συμπτώματα που προκαλεί συμπεριλαμβάνονται πλέον στις διαταραχές του φάσματος του αυτισμού. Ωστόσο οι ασθενείς και πολλοί γιατροί εξακολουθούν να χρησιμοποιούν την ονομασία του συνδρόμου. Το σύνδρομο και οι διαταραχές, όμως, είναι κατά το μάλλον ή ήττον τα ίδια.
Ποια είναι τα συμπτώματα στα παιδιά
Τα παιδιά με σύνδρομο Άσπεργκερ επιδεικνύουν φτωχές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, εμμονές, ασυνήθιστη λεκτική επικοινωνία, περιορισμένες εκφράσεις στο πρόσωπο και άλλους περίεργους τρόπους. Μπορεί να έχουν εμμονικές ρουτίνες και ασυνήθιστη ευαισθησία στα αισθητήρια ερεθίσματα.
Αν και κάθε παιδί είναι διαφορετικό, εκείνο που τα καθιστά ξεχωριστά είναι οι ασυνήθιστες κοινωνικές δεξιότητες και τα εμμονικά ενδιαφέροντά τους. Σε ένα παιδί με σύνδρομο Άσπεργκερ μπορεί να δείτε ένα ή περισσότερα από τα εξής συμπτώματα:
- Ακατάλληλες ή ελάχιστες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις
- Συζητήσεις που σχεδόν πάντοτε περιστρέφονται γύρω από τον εαυτό τους ή ένα συγκεκριμένο θέμα
- Δυσκολία στην κατανόηση των συναισθημάτων ή λιγότερες εκφράσεις στο πρόσωπο από τα άλλα παιδιά
- Ομιλία που ακούγεται ασυνήθιστη (μπορεί να μιλούν χωρίς συναίσθημα, με υψηλό τόνο, πολύ σιγά ή δυνατά, ή σαν ρομπότ)
- Μη χρήση ή μη κατανόηση της μη-λεκτικής επικοινωνίας (λ.χ. δεν κατανοούν τις χειρονομίες, τη γλώσσα του σώματος, τις εκφράσεις του προσώπου)
- Εμμονή με ένα ή δύο συγκεκριμένα, περιορισμένα θέματα
- Αναστάτωση με την παραμικρή αλλαγή στην ρουτίνα, όσο μικρή κι αν είναι
- Απομνημόνευση με χαρακτηριστική ευκολία των πληροφοριών και των δεδομένων που τα ενδιαφέρει
- Αδέξιες, ασυγχρόνιστες κινήσεις (δυσκολεύονται ακόμα και να γράψουν με το χέρι)
Τα παιδιά με σύνδρομο Άσπεργκερ έχουν επίσης δυσκολία να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους. Αυτό τα οδηγεί μερικές φορές σε λεκτικές ή συμπεριφορικές «εκρήξεις» ή ακόμα και σε αυτοτραυματισμούς. Άλλα συμπτώματα που μπορεί να εκδηλώσουν είναι:
- Μη κατανόηση των συναισθημάτων ή της άποψης των άλλων ατόμων
- Υπερευαισθησία στο φως, τους ήχους, τις υφές
Αντιθέτως, τα παιδιά με σύνδρομο Άσπεργκερ συχνά δεν παρουσιάζουν υστέρηση στην γλωσσική ανάπτυξη. Είναι επίσης πιθανό να έχουν καλές επιδόσεις στην ορθογραφία και τη γραμματική και προχωρημένο λεξιλόγιο. Ωστόσο έχουν την τάση να κυριολεκτούν σε ό,τι λένε και αυτός είναι ένας από τους λόγους που δυσκολεύονται κοινωνικά.
Μολονότι εξ άλλου μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολίες με τη συγκέντρωση της προσοχής και με την οργάνωση, δεν έχουν εμφανή νοητική υστέρηση. Συνήθως έχουν μέση ευφυΐα.
Και στους ενήλικες
Το σύνδρομο Άσπεργκερ είναι μία χρόνια διαταραχή, τονίζουν ειδικοί από το Υπουργείο Υγείας της Αλμπέρτας, στο Καναδά. Τα συμπτώματά του όμως τείνουν να βελτιώνονται με την πάροδο του χρόνου. Οι ενήλικες πάσχοντες μπορούν να μάθουν να κατανοούν τις δυνατότητες και τις αδυναμίες τους. Μπορούν επίσης να βελτιώσουν τις κοινωνικές δεξιότητές τους.
Τα συμπτώματα που προκαλεί το σύνδρομο Άσπεργκερ στους ενήλικες ποικίλουν από ασθενή σε ασθενή. Μερικοί, όμως, έχουν ένα ή περισσότερα από τα εξής:
- Δυσκολεύονται πολύ να σχετιστούν με τους άλλους. Αυτό δεν σημαίνει ότι αποφεύγουν τις κοινωνικές επαφές. Δεν διαθέτουν όμως τα ένστικτα και τις δεξιότητες που θα τους βοηθήσουν να εκφράσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, αντιλαμβανόμενοι τα αντίστοιχα στους άλλους.
- Τους αρέσει να ακολουθούν συγκεκριμένες ρουτίνες. Οι αλλαγές τούς είναι πολύ δύσκολες
- Μπορεί να μην αναγνωρίζουν τα λεκτικά και μη λεκτικά μηνύματα που προσπαθούν να τους περάσουν οι άλλοι, ούτε να κατανοούν τους κοινωνικούς κανόνες. Μπορεί λ.χ. να κοιτάζουν επίμονα άλλα άτομα. Ή να αποφεύγουν να κοιτάζουν τους άλλους στα μάτια. Μπορεί επίσης να μην ξέρουν τι σημαίνει «προσωπικός χώρος».
- Η ομιλία τους μπορεί να είναι άτονη και δύσκολο να την καταλάβει κανείς. Μπορεί να μην έχει τόνο, χροιά, προφορά. Ή μπορεί να μιλούν με έναν επίσημο τρόπο, ο οποίος είναι πολύ προχωρημένος για την ηλικία τους.
- Μπορεί να τους λείπει ο συντονισμός των κινήσεων και να είναι κάπως αδέξιοι.
- Μπορεί να έχουν ασυνήθιστες εκφράσεις στο πρόσωπό τους, στάσεις σώματος ή/και χειρονομίες
- Μπορεί να έχουν μόνο ένα ή δύο ενδιαφέροντα. Ή μπορεί να εστιάζουν έντονα την προσοχή τους σε ελάχιστα πράγματα.
Φωτογραφία: iStock