Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου: Ο ρόλος του καφέ στην πρόληψη και την αντιμετώπισή του

Το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου, μία χρόνια διαταραχή του γαστρεντερικού συστήματος, επηρεάζει σημαντικά την καθημερινή ζωή των πασχόντων καθώς προκαλεί υπερευαισθησία του γαστρεντερικού σωλήνα και συστολή των μυών του εντέρου.

Το σύνδρομο είναι πολύ συχνό. Υπολογίζεται ότι κατά μέσον όρο προσβάλλει το 11% των ενηλίκων, κυρίως νέους και γυναίκες. Η «σπαστική κολίτιδα», όπως ήταν η παλαιότερη ονομασία του, προκαλεί πολλά συμπτώματα στους ασθενείς, όπως:

• Πόνο στην κοιλιά
• Φούσκωμα
• Κράμπες
• Δυσκοιλιότητα ή/και διάρροια

Συχνά συνοδεύεται και από έντονο μετεωρισμό. Τουλάχιστον όμως η ανάπτυξή του δεν αυξάνει μακροπρόθεσμα τον κίνδυνο αναπτύξεως πιο σοβαρών προβλημάτων, όπως ο καρκίνος του παχέος εντέρου, αναφέρει ο κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος Ευμένης Π. Καραφυλλίδης, διευθυντής του Διαιτολογικού Τμήματος στο νοσοκομείο Metropolitan General.

Νέα συνδυασμένη μελέτη

Η συστηματική κατανάλωση καφέ θα μπορούσε να συμβάλλει στην προστασία από την ανάπτυξή του ή να ανακουφίσει από τα συμπτώματά τους μερικούς ασθενείς, σύμφωνα με πρόσφατη συνδυασμένη ανάλυση (μετανάλυση) προγενέστερων μελετών.

Η μετανάλυση δημοσιεύθηκε στα τέλη του 2023 στην διατροφική επιθεώρηση Nutrients. Συμπεριέλαβε οκτώ προγενέστερες μελέτες, με συνολικώς 432.022 συμμετέχοντες.

Όσοι έπιναν καφέ είχαν 16% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS), έναντι όσων δεν τον κατανάλωναν. Αυτό ισχύει για όσους πίνουν οποιαδήποτε ποσότητα καφέ σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Πολύπλοκο ρόφημα

Όπως ανέφεραν οι ερευνητές, για το θέμα υπήρχαν αντιφατικά ευρήματα σε προγενέστερες μελέτες. Υπήρχαν δηλαδή ενδείξεις ότι ο καφές δρα με επιβλαβή τρόπο στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Οι αντιφάσεις αυτές μπορεί να σχετίζονται με την πολυπλοκότητα του καφέ, λένε οι ερευνητές.

Ειδικότερα, ο καφές περιέχει περισσότερες από 100 ενώσεις, οι οποίες μπορεί να διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με την προέλευσή του, τον τρόπο ψησίματος και την μέθοδο παρασκευής του. Όλες αυτές οι παράμετροι δεν λαμβάνονται πάντοτε υπ’ όψιν σε όλες τις μελέτες.

Επιπλέον, η σύνδεση μεταξύ του καφέ και του συνδρόμου σχετίζεται και με τα βιοενεργά μόριά του, δεδομένου ότι είναι ένα ρόφημα πλούσιο σε βιοδραστικές ουσίες, όπως:

• Πολυφαινόλες
• Διτερπένια
• Τριγωνελίνη
• Μελανοϊδίνες

Οι ουσίες αυτές έχουν αντιοξειδωτικές, αντι-ινωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Επιδρούν επίσης στη μικροχλωρίδα του εντέρου, στα χολικά οξέα, στην κινητικότητα του εντέρου και στην εντερική διαπερατότητα.

Αυτές οι ιδιότητες μπορούν ενδεχομένως να έχουν ευεργετικό αντίκτυπο στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, αναφέρει ο κ. Καραφυλλίδης.

Ο γαστρεντερολόγος Dr. Babak Firoozi, που δεν συμμετείχε στην μετανάλυση αλλά κλήθηκε να σχολιάσει τα ευρήματά της ανέφερε ότι «από τις οκτώ μελέτες που συμπεριλήφθηκαν στη μετα-ανάλυση, οι τρεις έδειξαν ότι ο καφές προάγει το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Και οι τρεις όμως ήταν συγχρονικές. Οι συγχρονικές μελέτες εντοπίζουν μόνο συσχετίσεις και δεν μπορούν να αποδείξουν μια αιτιώδη σχέση μεταξύ των παραμέτρων που εξετάζονται».

Γιατί δεν ωφελούνται όλοι

Γιατί, όμως, ο καφές δεν δρα ευεργετικά στην υγεία του εντέρου όλων των ανθρώπων; Ο καφές μπορεί μερικές φορές να διαταράξει την πέψη και να είναι ισχυρό καθαρτικό λόγω των βιοδραστικών ενώσεων που περιέχει.

«Όχι μόνο η καφεΐνη, αλλά και άλλα μόρια στον καφέ, προάγουν τις κινήσεις του εντέρου μέσω της αυξημένης εντερικής διέλευσης. Έτσι λοιπόν, ο καφές σε μερικούς ασθενείς με το σύνδρομο που έχουν ως κυρίαρχο σύμπτωμα την διάρροια, μπορεί να μην είναι ωφέλιμος. Θα μπορούσε στην πραγματικότητα να επιδεινώσει τα συμπτώματα», εξηγεί ο κ. Καραφυλλίδης.

Πάντως, ο καφές παρέχει οφέλη και σε άλλους πάσχοντες από πεπτικά προβλήματα. Στους ασθενείς με λιπώδη ηπατική νόσο συνιστάται τουλάχιστον ένα φλιτζάνι καφέ την ημέρα, διότι ο καφές μειώνει την ίνωση στο ήπαρ και συμβάλλει στην πρόληψη σχηματισμού πέτρας στη χολή.

«Σε γενικές γραμμές, τα τρέχοντα στοιχεία υποδηλώνουν μια πιθανή προστατευτική επίδραση του καφέ στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS). Γνωρίζουμε ότι η κατανάλωση καφέ είναι ασφαλής στα επιτρεπτά και καθορισμένα επίπεδα και μπορεί να έχει οφέλη για την υγεία του εντέρου, τα οποία θα πρέπει να μελετηθούν περαιτέρω σε μεγάλες προοπτικές μελέτες κοόρτης», κατέληξε ο κ. Καραφυλλίδης.

Φωτογραφία: iStock