Τα βακτήρια του δέρματος φρουροί της υγείας μας

Η νέα έρευνα Αμερικανών επιστημόνων, όσο απρόσμενο κι αν φαίνεται, δείχνει ότι μερικές ασθένειες μπορεί να οφείλονται περισσότερο στην έλλειψη μικροβίων πάνω μας, παρά στην αφθονία τους. Ειδικότερα για το δέρμα, αυτό δεν αποτελεί απλώς ένα φυσικό σύνορο έναντι των απειλών του περιβάλλοντος, αλλά ένα «φράκτη» προστασίας που φρουρείται από τα αβλαβή μικρόβια «μας».

Είναι η πρώτη φορά που μία έρευνα αποδεικνύει ότι το μικροβίωμα του δέρματος παίζει προστατευτικό ρόλο ανάλογο με αυτόν του μικροβιώματος του εντέρου. Μάλιστα η προστατευτική και αντιφλεγμονώδης δράση των «καλών» μικροβίων του δέρματος είναι σε σημαντικό βαθμό ανεξάρτητη από αυτήν των «καλών» μικροβίων του εντέρου. Η νέα μελέτη φέρνει στο προσκήνιο ξανά τη χρόνια διαμάχη κατά πόσο η υπερβολική υγιεινή της σύγχρονης ζωής τελικά εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου.

Οι ερευνητές, μ’ επικεφαλής την ανοσολόγο Γιασμίν Μπελκαϊντ του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργίας και Λοιμωδών Νόσων (NIAID) των ΗΠΑ, που δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη στο περιοδικό «Science», μόλυναν δύο ομάδες ποντικιών με ένα παράσιτο της λεϊσμανίασης που προκαλεί δερματικές μολύνσεις. Η μία ομάδα πειραματόζωων είχε στο δέρμα της τα συνήθη εκ γενετής μικρόβια και η άλλη ήταν απαλλαγμένη από αυτά, επειδή είχε μεγαλώσει σε ένα πλήρως αποστειρωμένο περιβάλλον.

Όπως διαπιστώθηκε, όσα ποντίκια δεν διέθεταν στο δέρμα τους τα κοινά μικρόβια, που συνήθως συμβιούν εξ’ αρχής μαζί τους, δεν μπορούσαν να αμυνθούν αποτελεσματικά κατά του παρασίτου. Όταν οι ερευνητές εισήγαγαν κοινά δερματικά βακτήρια σταφυλόκοκκου στα ποντίκια που εξαρχής ήσαν απαλλαγμένα από μικρόβια, τότε και αυτά μπόρεσαν να ενισχύσουν το ανοσοποιητικό σύστημά τους (παράγοντας περισσότερη ουσία ιντερλευκίνη-1 που ενεργοποιεί τα λεμφοκύτταρα-Τ) και να καταπολεμήσουν έτσι καλύτερα το παράσιτο.

Η μελέτη, σύμφωνα με τους ερευνητές, δείχνει ότι τα μικρόβια του δέρματος αποτελούν βασικό συστατικό για ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα. Τα μικρόβια ενεργοποιούν τις άμυνες του οργανισμού και τον «αφυπνίζουν» για τον κίνδυνο ενός άλλου παθογόνου μικροοργανισμού.

Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι τα πολυάριθμα μικρόβια που ζουν παντού στο σώμα μας, παίζουν σημαντικό ρόλο -όχι ακόμα πλήρως κατανοητό- για την ανθρώπινη υγεία. Προς το παρόν, τα καλύτερα μελετημένα είναι τα μικρόβια του εντέρου. Όμως, όπως δείχνει η νέα έρευνα, και τα μικρόβια που «μένουν» σε άλλα σημεία (δέρμα, στόμα, μύτη κ.α.) παίζουν το δικό τους προστατευτικό ρόλο.

«Σταδιακά υπάρχει μία τεράστια αλλαγή κατανόησης. Συνειδητοποιούμε ότι εμείς ως οργανισμοί δεν είμαστε μόνο ανθρώπινα κύτταρα, αλλά ανθρώπινα και μικροβιακά κύτταρα μαζί. Τα τελευταία είναι πραγματικά σημαντικός παράγων για το ανοσοποιητικό σύστημα, τον μεταβολισμό, ακόμα και ορισμένες πλευρές της συμπεριφοράς μας», δήλωσε ο καθηγητής μικροβιολογίας-ανοσολογίας Τζάστιν Σόνεμπουργκ του πανεπιστημίου Στάνφορντ.

Από την άλλη, βέβαια, εκτός από τη θετική όψη, υπάρχει και η αρνητική, καθώς -πέρα από σοβαρές λοιμώδεις νόσους- τα μικρόβια μπορεί να προκαλέσουν υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, με συνέπειες όπως η χρόνια φλεγμονή, το έκζεμα, η ψωρίαση, το άσθμα, η αρθρίτιδα κ.α.