Αν ναι θα πρέπει να γνωρίζετε ότι κάθε άτομο που πραγματοποιεί πολύωρο ταξίδι με αεροπλάνο, αυτοκίνητο λεωφορείο, τρένο ή πλοίο, κινδυνεύει από θρομβοεμβολικό επεισόδιο, ειδικά αν το ταξίδι υπερβαίνει τις τέσσερις ώρες. Αυτό τουλάχιστον αναφέρει στο περιοδικό «Πρακτορείο» του ΑΠΕ-ΜΠΕ ο αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, υπεύθυνος της Αγγειοχειρουργικής Μονάδας του Αρεταίειου Νοσοκομείου, Θωμάς Κώτσης.
Τι είναι θρομβοεμβολική νόσος και γιατί θεωρείται επικίνδυνη;
Είναι η πήξη του αίματος εντός του ανθρωπίνου σώματος και η πνευμονική εμβολή. Ο θρόμβος, δηλαδή το «στερεό» «πηγμένο αίμα» μέσα στις φλέβες των ποδιών- σπανιότερα και των άνω άκρων- μπορεί να μετακινηθεί προς τον θώρακα, να φράξει σημαντικά αγγεία στον πνεύμονα και να απειλήσει τη ζωή.
Με ποιο μηχανισμό προκαλεί θρόμβωση ένα πολύωρο ταξίδι;
Σε κάθε κατάσταση περιορισμένης κινητικότητας ή παρατεταμένης ακινησίας, όπως σε πολύωρα ταξίδια με διάρκεια που συνήθως υπερβαίνει τις τέσσερις ώρες, το αίμα ειδικότερα από τις φλέβες των ποδιών δυσκολεύεται να επιστρέψει στο θώρακα. Αυτή η δυσκολία, προκαλεί αργή ροή, στάση του αίματος, που μπορεί να εξελιχθεί σε θρόμβωση μέσα στις φλέβες των ποδιών.
Πόσο συχνό είναι ένα θρομβοεμβολικό επεισόδιο;
Εκτιμάται ότι ο κίνδυνος να συμβεί ένα τέτοιο επεισόδιο, κατά τη διάρκεια ενός πολύωρου ταξιδιού είναι 3-5%, χωρίς να έχουμε διεθνώς ακριβή στοιχεία.
Ποια είναι τα συμπτώματα που θα μας ανησυχήσουν;
Δυστυχώς σε μεγάλο ποσοστό που πλησιάζει και το ήμισυ των πασχόντων, μπορεί η θρόμβωση των φλεβών ενός κάτω ή και άνω άκρου να είναι ασυμπτωματική. Ωστόσο το οίδημα του άκρου, o πόνος και η τάση που δεν εξηγούνται, καθώς και το ερυθρό και ζεστό στην αφή δέρμα, είναι ανησυχητικά. Κάποιες φορές μπορεί να έχει δημιουργηθεί θρόμβος σε φλέβα του ποδιού κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, και να έχει ήδη αποσπασθεί και προωθηθεί προς τον πνεύμονα, οπότε μπορεί να υπάρχουν συμπτώματα πνευμονικής εμβολής, όπως ανεξήγητη δυσκολία στην αναπνοή, ανωμαλία του καρδιακού ρυθμού, θωρακικός πόνος, δυσανεξία που μπορεί να επιδεινώνεται με τον βήχα ή με τη βαθιά εισπνοή, βήχας με εξαγωγή αίματος, αγωνία, ζάλη ή τάση για λιποθυμία. Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει άμεσα ο πάσχων να εξετασθεί από γιατρό.
Πόσο καιρό μετά το ταξίδι μπορεί να εκδηλωθεί ένα θρομβοεμβολικό επεισόδιο;
Μπορεί να παρουσιασθεί αμέσως μετά από κάποιες ώρες του ταξιδιού, αλλά και αρκετές ώρες και ημέρες μετά.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου και ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;
Ο ατομικός κίνδυνος να αναπτύξει κάποιος θρόμβωση ή πνευμονική εμβολή αυξάνεται με τις ώρες του ταξιδιού, καθώς επίσης και αν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο του ιδίου, ή κάποιου συγγενούς του, ή έχει κάποια γνωστή κληρονομική διαταραχή πηκτικότητας. Ο κίνδυνος αυξάνεται επίσης στα άτομα άνω των 40, στους υπέρβαρους, στην κύηση, όταν έχει προηγηθεί χειρουργική επέμβαση ή τραύμα εντός των τελευταίων 3 μηνών, όταν λαμβάνονται αντισυλληπτικά ή ακολουθείται θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, στους ογκολογικούς ασθενείς, σε όσους έχουν νάρθηκα ή γύψινο επίδεσμο σε κάποιο άκρο, στα άτομα με κεντρικούς φλεβικούς καθετήρες, και σε όσους έχουν κιρσούς.
Υπάρχουν μέτρα πρόληψης και αποφυγής της θρόμβωσης;
Αν κάποιος ανήκει σε αυτές τις ευπαθείς ομάδες θα πρέπει πριν το ταξίδι να ενημερωθεί από τον ειδικό για τα μέτρα πρόληψης, τα οποία ανάλογα με την εκτίμηση του κινδύνου μπορεί να περιλαμβάνουν από απλά μέτρα και χρήση ελαστικών καλτσών, μέχρι και τη χορήγηση προφυλακτικής αντιπηκτικής αγωγής. Ειδικά τα άτομα που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου θα πρέπει να έχουν εκπαιδευτεί στην αναγνώριση των συμπτωμάτων, έτσι ώστε να απευθύνονται άμεσα στο γιατρό. Στα μέτρα πρόληψης περιλαμβάνεται η καλή ενυδάτωση, η αποφυγή αλκοόλ, και η κίνηση των ποδιών κατά διαστήματα, στη διάρκεια του ταξιδιού.
Από το ΑΠΕ-ΜΠΕ