Μία 25χρονη με διαβήτη τύπου 1 από την Κίνα έγινε ο πρώτος άνθρωπος στον κόσμο που θεραπεύτηκε από τη νόσο, χάρη σε μία ερευνητική θεραπεία με βλαστοκύτταρα.
Σε 75 ημέρες από τη μεταμόσχευση των κυττάρων, η νεαρή γυναίκα είχε πάψει πια να χρειάζεται καθημερινές εγχύσεις ινσουλίνης. Τον 4ο μήνα τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα της ήταν φυσιολογικά σε περισσότερο από το 96% των μετρήσεων. Άρχισε επίσης να μειώνεται αισθητά η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη της (HbA1c).
Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη είναι ένας δείκτης της διακύμανσης του σακχάρου τους τελευταίους 2-3 μήνες. Μετριέται σε ποσοστό επί τοις εκατό (%). Φυσιολογικές είναι οι τιμές της κάτω από 5,7%. Πάνω από 6,5% υποδηλώνουν διαβήτη. Στις ενδιάμεσες τιμές η διάγνωση είναι προδιαβήτης.
Τα βλαστοκύτταρα προήλθαν από τον ίδιο τον οργανισμό της. Υποβλήθηκαν σε ειδική επεξεργασία, ώστε να μετατραπούν σε βήτα-κύτταρα του παγκρέατος. Τα κύτταρα αυτά παράγουν ινσουλίνη – την ορμόνη που χρειάζεται ο οργανισμός μας για να ρυθμίζει τη γλυκόζη στο αίμα (δηλαδή το σάκχαρο).
Από τον πέμπτο μήνα και μετά, η ασθενής είχε φυσιολογικά επίπεδα γλυκόζης σε πάνω από το 98% των μετρήσεων. Η δε HbA1c της έφτασε στο 5%. Στον έναν χρόνο, η νεαρή γυναίκα εξακολουθεί να ζει χωρίς ανάγκη συμπληρωματικής ινσουλίνης και χωρίς προβλήματα από τη μεταμόσχευση.
«Μπορώ πια να τρώω ζάχαρη», δήλωσε στην επιθεώρηση Nature η γυναίκα η οποία ζει στην πόλη Tianjing. «Έχει περάσει πια ένας χρόνος και μπορώ να τρώω ό,τι θέλω».
Πώς έγινε η μεταμόσχευση
Τα βλαστοκύτταρα είναι αρχέγονα κύτταρα, τα οποία μετατρέπονται (διαφοροποιούνται) σε κάθε είδους κυττάρων του σώματός μας (π.χ. σε νευρικά, οσφρητικά, παγκρεατικά κ.λπ.). Οι επιστήμονες έχουν βρει εδώ και δεκαετίες τρόπο να τα καλλιεργούν στο εργαστήριο, δημιουργώντας πολλούς και διαφορετικούς ιστούς.
Η χρήση βλαστοκυττάρων από τους ίδιους τους ασθενείς σημαίνει ότι μετά τη μεταμόσχευση των ιστών που δημιουργούνται, δεν υπάρχει κίνδυνος απόρριψης του μοσχεύματος. Έτσι δεν υπάρχει ανάγκη για ανοσοκατασταλτικά φάρμακα.
Τα νέα ευρήματα δημοσιεύονται στην ιατρική επιθεώρηση Cell. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Πεκίνου πήραν κύτταρα από τρεις ασθενείς με τύπου 1 διαβήτη. Έπειτα από ειδική επεξεργασία, τα μετέτρεψαν σε πολυδύναμα βλαστοκύτταρα (pluripotent stem cells – iPS).
Αυτά τα κύτταρα μπορούν να διαφοροποιηθούν σε οποιοδήποτε είδος κυττάρων του σώματος. Οι επιστήμονες του Πεκίνου τα εξέθεσαν στη συνέχεια σε χημικές ουσίες και τα μετέτρεψαν σε τρισδιάστατα νησίδια του παγκρέατος.
Τον Ιούνιο του 2023, σε μία επέμβαση που διήρκησε λιγότερο από μισή ώρα, τοποθέτησαν τα νησίδια στους κοιλιακούς μυς της 25χρονης.
Αυτή είναι μία νέα θέση για μεταμόσχευση νησιδίων του παγκρέατος. Έως τώρα, εγχέονταν στο ήπαρ, αλλά εκεί δεν μπορούσαν οι επιστήμονες να παρακολουθούν την εξέλιξή τους. Τοποθετώντας τα όμως στους μυς της κοιλιάς, οι ερευνητές μπορούν να τα παρακολουθούν με μαγνητική τομογραφία. Και αν χρειαστεί, μπορούν να τα αφαιρέσουν.
Οι άλλοι δύο ασθενείς
Όπως εξήγησε ο επιβλέπων ερευνητής Dr. Deng Hongkui, καθηγητής στη Σχολή Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου του Πεκίνου, τα αποτελέσματα από τους δύο άλλους ασθενείς επίσης είναι «πολύ θετικά».
Ωστόσο εκείνοι υποβλήθηκαν στη θεραπεία με τα βλαστοκύτταρα αργότερα από την 25χρονη. Έτσι, κλείνουν τον έναν χρόνο το Νοέμβριο, οπότε θα δημοσιευθούν τα αποτελέσματα και γι’ αυτούς.
Στη συνέχεια, ο Dr. Hongkui ελπίζει ότι θα μπορέσει να επεκτείνει την έρευνά του σε ακόμα 10-20 ασθενείς.
Πριν από την έναρξη των κλινικών μελετών, οι επιστήμονες είχαν δοκιμάσει την ασφάλεια και αποτελεσματικότητα της μεθόδου τους σε ποντίκια και μη-πρωτεύοντα θηλαστικά.
Φωτογραφία: iStock