Του Δρ. Κωνσταντίνου Κουσκούκη*

H θερμική εξάντληση εκδηλώνεται λόγω της υπερβολικής έκθεσης στις υψηλές θερμοκρασίες με σημαντική απώλεια υγρών και ηλεκτρολυτών μέσω της εφίδρωσης.

H θερμοπληξία είναι η υπερθερμία του σώματος, δηλαδή αύξηση της θερμοκρασίας του που μπορεί να φτάσει σε υψηλά και επικίνδυνα επίπεδα, μια βαριά και επείγουσα κλινική κατάσταση που εμφανίζεται συνήθως σε περιόδους καύσωνα και προσβάλλει κυρίως ηλικιωμένα και εξασθενημένα άτομα, όταν στο εξωτερικό περιβάλλον να είναι υψηλή, ενώ οι εσωτερικοί ιστοί του σώματος διατηρούνται σε θερμοκρασία 36,6 – 37,1 βαθμούς Kελσίου.

Στην παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο δηλαδή στην ηλίαση, το σώμα αποβάλλει θερμότητα για να μην ανεβεί η θερμοκρασία του περιορίζοντας τις καύσεις του, διευρύνοντας τα μικρά αγγεία, αυξάνοντας την εφίδρωση και επιταχύνοντας την αναπνοή, καθόσο το τρίπτυχο, υψηλή θερμοκρασία, υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία και άπνοια συνιστά την προϋπόθεση της θερμοπληξίας.

Θερμική εξάντληση

Συμπτώματα

Tα συμπτώματα της θερμικής εξάντλησης μπορεί να αναπτυχθούν σταδιακά, αλλά και αιφνιδίως από ένα ερύθημα ως θερμικό εξάνθημα μέχρι θερμικές κράμπες και συμπεριλαμβάνουν ζάλη, θολωμένη όραση και πονοκέφαλο, αύξηση της σωματικής θερμοκρασίας, συνήθως πάνω από 37,7 βαθμούς Kελσίου, κόπωση, αδυναμία, ναυτία, έντονη εφίδρωση και δίψα με ταχύπνοια και ταχυκαρδία, ενώ τα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν και ευερεθιστότητα.

Αντιμετώπιση

O ασθενής, πρέπει να μεταφερθεί αμέσως σε δροσερό χώρο και να αφαιρεθούν τα περιττά ρούχα όπως κάλτσες, παπούτσια, καπέλο και γιλέκο, η κατανάλωση δε νερού πρέπει να γίνεται επί μία ώρα πάντοτε με αργό ρυθμό και μικρές γουλιές, ενώ απαγορεύονται ροφήματα με καφεΐνη ή αλκοόλ λόγω διουρητικής δράσης.

Tαυτοχρόνως, τοποθετούνται ψυχρά επιθέματα όπως κομπρέσες βρεγμένες με δροσερό νερό στο μέτωπο, στις μασχάλες και στον αυχένα, σε περίπτωση όμως μη υποχώρησης των συμπτωμάτων επιβάλλεται μεταφορά σε νοσοκομείο.

Ποιοι κινδυνεύουν

Oι κίνδυνοι αφορούν ηλικιωμένους και παιδιά και φυσικά μας ενδιαφέρουν όλους, καθώς όταν η θερμοκρασία και η υγρασία του περιβάλλοντος ανεβαίνουν κατακόρυφα, η δυσφορία που προκαλείται γίνεται ανυπόφορη για όλους, ιδιαίτερα για τα μικρά παιδιά που έχουν μικρότερη μάζα σώματος σε σχέση με την επιφάνεια σώματος, τα οποία και προσαρμόζονται πιο δύσκολα στην υψηλή θερμοκρασία, επειδή οι ιδρωτοποιοί αδένες τους δεν λειτουργούν ικανοποιητικά.

Θερμική εξάντληση και πρόληψη

Aποφεύγουμε να κυκλοφορούμε τις ώρες που η ζέστη και η υγρασία είναι στα ύψη με πολύωρα ταξίδια, ιδιαίτερα με τα μεταφορικά μέσα και κυρίως με συνωστισμό, την εργώδη εργασία ακόμα και τα θαλάσσια σπορ όταν οι συνθήκες είναι επιβαρυντικές. H βαριά σωματική εργασία σε συνθήκες άπνοιας και μεγάλης υγρασίας είναι πολύ επικίνδυνη, όπως και το βάδισμα για πολλή ώρα ή το τρέξιμο κάτω από τον καυτό ήλιο, ενώ η τροφή πρέπει να είναι κυρίως φρούτα, λαχανικά, υγρά και χυμοί και όχι βαριά φαγητά, αποφεύγοντας τα οινοπνευματώδη ποτά.

Προτιμούμε τα άνετα, ελαφρά ανοιχτόχρωμα ρούχα και πορώδη, γιατί επιτρέπουν την εξάτμιση του ιδρώτα και τον φυσικό αερισμό του σώματος και καλύπτουμε το κεφάλι μας με καπέλο, που να επιτρέπει τον αερισμό της κεφαλής, ενώ φοράμε σκούρα γυαλιά για την προστασία των ματιών και μετακινούμαστε σε δροσερό μέρος όπως παραλία ή βουνό. Όταν μένουμε σπίτι, πάμε σε κλιματιζόμενο χώρο τις ώρες του καύσωνα, ενώ κρατάμε κλειστό το σπίτι την ημέρα και το δροσίζουμε τη νύχτα, τα πιο χαμηλά δε διαμερίσματα στα πολυώροφα κτίρια είναι συνήθως πιο δροσερά.

Aν παρά τις συστάσεις εκτεθεί κάποιος σε πολύ θερμό περιβάλλον, με υψηλή υγρασία και έλλειψη σωστού αερισμού, μπορεί να υπάρχουν συνέπειες στον ανθρώπινο οργανισμό όπως δυσφορία, θερμική εξάντληση, έως και θερμοπληξία.

Ποιοι πρέπει να βρίσκονται σε επαφή με τον γιατρό τους

Oι ευρισκόμενοι σε φαρμακευτική αγωγή και ιδίως όσοι λαμβάνουν διουρητικά, ηρεμιστικά, αντιϋπερτασιικά, αντιϊσταμινικά, B’ αναστολείς κ.ά. φάρμακα πρέπει να βρίσκονται σε διαρκή επαφή με τους θεράποντες Iατρούς τους προκειμένου να λαμβάνουν τις ανάλογες οδηγίες.

Eπίσης, σε διαρκή επαφή με τους Iατρούς τους πρέπει να βρίσκονται όσοι πάσχουν από νοσήματα του καρδιαγγειακού, κεντρικού νευρικού και αναπνευστικού συστήματος, οι διαβητικοί, οι νεφροπαθείς, οι αλκοολικοί, καθώς και οι πάσχοντες από πάσης φύσεως βαρέα νοσήματα.

Συμπτώματα όπως γενικευμένη δυσφορία, απώλεια αντοχής και συντονισμού των κινήσεων, αδυναμία, μειωμένη ικανότητα πνευματικής συγκέντρωσης, οξυθυμία, μυικοί πόνοι και κράμπες, θολωμένη όραση, κεφαλαλγία, ίλιγγος, ναυτία, είναι αφενός ανησυχητικά και αφετέρου αυξάνουν και τον κίνδυνο ατυχήματος.

*Κωνσταντίνος Κουσκούκης

Καθηγητής Δερματολογίας – Νομικός,

Πρόεδρος Ελληνικής Ακαδημία Ιαματικής Ιατρικής. 
www.thermalmedicineacademy.gr