Του Αρχιμήδη Β. Κοσκοσά
Χειρουργού Οφθαλμίατρου
Σήμερα, η εκφύλιση της Ωχράς Κηλίδας θεωρείται η κυριότερη αιτία σημαντικής μείωσης της όρασης σε ηλικιωμένα άτομα. Στις περισσότερες περιπτώσεις το αίτιο είναι άγνωστο. Ωστόσο, επειδή ο κύριος παράγοντας κινδύνου είναι η ηλικία, η πάθηση ονομάζεται Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς.
Για να κατανοήσουμε τη σοβαρή αυτή πάθηση, είναι χρήσιμο να καταλάβουμε με απλό τρόπο τι εννοούμε με τον όρο «ωχρά κηλίδα»
Φανταστείτε ότι το μάτι έχει το σχήμα μίας μπάλας. Το φως εισέρχεται από μπροστά μέσω της κόρης και καταλήγει στο πίσω μέρος του ματιού, στον αμφιβληστροειδή (εικόνα 2).
Η περιοχή που βρίσκεται στο κέντρο του αμφιβληστροειδή, ονομάζεται Ωχρά Κηλίδα. Η Ωχρά κηλίδα είναι πολύ σημαντική περιοχή και υπεύθυνη για ότι μπορούμε να δούμε κοιτώντας ευθεία (κεντρική όραση), διαβάζοντας και γράφοντας.
Πότε θα καταλάβετε εάν έχετε προβλήματα στην όρασή σας που οφείλονται σε αλλοιώσεις της ωχράς κηλίδας ;
Συχνά σε άτομα συνήθως άνω των 50 ετών, η Ωχρά Κηλίδα αλλοιώνεται και η επερχόμενη βλάβη μπορεί να προκαλέσει σταδιακά, παραμόρφωση των αντικειμένων. Οι ευθείες γραμμές μπορεί να εμφανίζονται διαστρεβλωμένες (εικόνα 3) και τα γράμματα κατά το διάβασμα να «χορεύουν»
Καθώς η πάθηση εξελίσσεται, μπορεί να περιορίσει σημαντικά την όραση και να δυσκολέψει το διάβασμα και άλλες καθημερινές δραστηριότητες. Σε προχωρημένα στάδια, επηρεάζεται κυρίως η κεντρική όραση (εικόνα 4).
Πρέπει να ειπωθεί ότι στα αρχικά στάδια της πάθησης, ίσως να μην υπάρχουν συμπτώματα και η όραση να είναι πολύ καλή και σταθερή.
Ωστόσο είναι σημαντικό να θυμάστε ότι τις περισσότερες φορές δεν προσβάλλονται ταυτόχρονα και οι δύο οφθαλμοί. Συνήθως, το ένα μάτι παρουσιάζει αλλοιώσεις και το άλλο μάτι βλέπει φυσιολογικά. Για το λόγο αυτό, πολλές φορές είναι δύσκολο να καταλάβετε εάν έχετε πρόβλημα. Για να διαπιστώσετε αν έχετε πρόβλημα, ένας απλός τρόπος είναι να κλείσετε πρώτα το ένα μάτι σας (για παράδειγμα το δεξί μάτι), ώστε να δείτε αν το άλλο μάτι βλέπει φυσιολογικά. Επαναλάβετε το ίδιο και για το άλλο μάτι, φορώντας πάντα τα γυαλιά σας (εάν έχετε γυαλιά). Με τον τρόπο αυτό θα καταλάβετε αν έχετε κάποιο πρόβλημα για το οποίο και θα χρειασθεί περαιτέρω διερεύνηση.
Γιατί είναι σοβαρή η πάθηση αυτή ; Εάν έχω αυτή την πάθηση, υπάρχει θεραπεία ;
Πόσο συχνά πρέπει να με παρακολουθεί ο γιατρός μου ;
Όπως αναφέρθηκε, η πάθηση αυτή είναι σοβαρή γιατί σε προχωρημένα στάδια προκαλεί μεγάλη μείωση της όρασης.
Στην εικόνα που ακολουθεί (εικόνα 5), φαίνεται το πίσω μέρος του ματιού (αμφιβληστροειδής) όπως είναι σε φυσιολογικά άτομα, αλλά και σε ασθενείς που πάσχουν από την πάθηση (αρχικά, ενδιάμεσα στάδια και ξηρή μορφή ).
Στα αρχικά στάδια της πάθησης, η όραση συνήθως είναι πολύ καλή και σταθερή. Στις περιπτώσεις αυτές δεν χρειάζεται θεραπεία. Συνίσταται παρακολούθηση (συνήθως ανά έτος) και ίσως χρειασθούν αρχικά κάποιες απλές εξετάσεις (όπως φωτογράφηση του αμφιβληστροειδή και της ωχράς κηλίδας) για την καταγραφή της παρούσας κατάστασης, ώστε να υπάρχει δυνατότητα σύγκρισης στο μέλλον.
Στα ενδιάμεσα στάδια της πάθησης, η όραση συνήθως είναι καλή, αλλά μπορεί να παρατηρηθεί μια μικρή παραμόρφωση της εικόνας (εικόνα 3). Στις περιπτώσεις αυτές δεν χρειάζεται θεραπεία. Συνίσταται παρακολούθηση (συνήθως ανά 6 έως 8 μήνες), διενέργεια φωτογράφησης του αμφιβληστροειδή και της ωχράς κηλίδας, ενδεχόμενα και ειδικότερες εξετάσεις, όπως η οπτική τομογραφία συνοχής .
Στα προχωρημένα στάδια της νόσου, όπου και έχουμε σημαντική μείωση της όρασης, η κατάσταση είναι αρκετές φορές περίπλοκη. Στις περιπτώσεις αυτές, η πάθηση εμφανίζεται με 2 διαφορετικές μορφές:
Την ΞΗΡΗ μορφή (γεωγραφική ατροφία), που εξελίσσεται αργά με προοδευτική ατροφία και λέπτυνση του αμφιβληστροειδή στην περιοχή της ωχράς κηλίδας, που είναι υπεύθυνη για την μείωση της όρασης. Για τη μορφή αυτή δεν υπάρχει προς το παρόν θεραπεία. Θα χρειασθούν κάποιες ειδικές εξετάσεις για την καταγραφή της παρούσας κατάστασης. Απαραίτητη είναι η παρακολούθηση (συνήθως ανά 6 μήνες).
Η δεύτερη και σοβαρότερη μορφή της πάθησης είναι η ΥΓΡΗ μορφή. Πρόκειται για την πιο επικίνδυνη μορφή της πάθησης. Η περιοχή της Ωχράς Κηλίδας καταλαμβάνεται από Υγρό ή και Αιμορραγία (εικόνα 6).
Η εξέλιξη μπορεί να είναι πολύ γρήγορη και να οδηγήσει σε μεγάλη και απότομη μείωση της κεντρικής όρασης.
Σημαντικό είναι ότι για την υγρή μορφή υπάρχει θεραπεία.
Θεραπεία: Τι πρέπει να γνωρίζετε ;
Σήμερα, έχει επικρατήσει η εφαρμογή θεραπείας με τη διενέργεια εγχύσεων (ενέσεων) εντός του ματιού, ειδικών αντιαγγειογενετικών φαρμάκων. Τα φάρμακα αυτά είναι διαθέσιμα και στην Ελλάδα και η αντιμετώπιση των ασθενών δεν διαφέρει σε τίποτα σε σχέση με το εξωτερικό.
Με τη θεραπεία αυτή επιτυγχάνεται ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗ της όρασης σε εντυπωσιακό ποσοστό ασθενών (80-90%). Επιπρόσθετα 15-20% των ασθενών παρουσιάζει σημαντική βελτίωση της όρασης.
Είναι σημαντικό να ξέρετε ότι τα αποτελέσματα αυτά προέρχονται από μεγάλες και αξιόπιστες μελέτες ανά τον κόσμο και αφορούν ασθενείς στους οποίους οι εγχύσεις των φαρμάκων εντός του ματιού γινόταν κάθε μήνα για 2 τουλάχιστον χρόνια !!! Ευτυχώς με την πρόοδο της έρευνας και την εμπειρία που έχει αποκτηθεί έχει φανεί ότι δεν είναι απαραίτητες οι εγχύσεις κάθε μήνα. Μπορούμε να έχουμε εξίσου καλά αποτελέσματα, με μείωση του αριθμού των εγχύσεων, αρκεί να ακολουθηθούν συγκεκριμένοι κανόνες παρακολούθησης και εξέτασης.
Πριν τη θεραπεία αλλά και κατά την διάρκειά της, είναι απαραίτητη η διενέργεια ειδικών εξετάσεων, βάση των οποίων λαμβάνεται η απόφαση για έναρξη και συνέχιση της θεραπείας.
Σύμφωνα με τα διεθνή έως τώρα δεδομένα σε Ευρώπη και Αμερική, στο πρώτο έτος θεραπείας χρειάζονται κατά μέσο όρο 5 με 6 εγχύσεις, ώστε να παραμείνει σταθερή η όραση
Συμπερασματικά, μετά την ηλικία των 50 ετών θα πρέπει να αξιολογηθεί η υγεία των ματιών σας με πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο στο οποίο συμπεριλαμβάνεται απαραίτητα η εξέταση του αμφιβληστροειδή και της ωχράς κηλίδας. Με τον τρόπο αυτό θα μπορείτε να γνωρίζετε εγκαίρως αν έχετε κάποιο πρόβλημα που θα χρειασθεί περαιτέρω διερεύνηση.
Dr Αρχιμήδης Β. Κοσκοσάς
Χειρουργός Οφθαλμίατρος
arkoskosas@gmail.com
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Κριθαράκι στα μάτια; Γιατί βγαίνει; τι πρέπει να κάνουμε;
Τα πάντα για τα προβλήματα όρασης: Βλέπετε θολά; Βλέπετε αστράκια;
Δείτε πως λειτουργεί σχολείο για τυφλά παιδιά στις ΗΠΑ. ΒΙΝΤΕΟ
Τι είναι το γλαύκωμα και πότε πρέπει να προσέχουμε;
Δάκρυα: Τι να κάνουμε όταν τα μάτια μας δακρύζουν ασταμάτητα;