Η αγένεια είναι συχνά απόρροια χαμηλής αυτοεκτίμησης και ανασφάλειας, ή ακόμα και ψυχικών τραυμάτων της παιδικής ηλικίας. Μερικές φορές, όμως, έχει ιατρική αιτία, ιδίως όταν εμφανίζεται ξαφνικά σε ανθρώπους που έως πρότινος δεν φέρονταν άσχημα στους άλλους.
Μία από τις πιο χαρακτηριστικές αιτίες της είναι η μετωποκροταφική άνοια. Πρόκειται για νευροεκφυλιστική ασθένεια που προκαλεί λιγότερα από 1 στα 30 κρούσματα άνοιας, αλλά τυπικά αρχίζει στις ηλικίες 45 έως 64 ετών.
Η μετωποκροταφική άνοια συνήθως αρχίζει με αλλαγές στη συμπεριφορά ή στην ομιλία και τη χρήση της γλώσσας. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εκδηλωθούν βαθμιαία και να επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου. Τελικά τα εκδηλώνουν οι περισσότεροι πάσχοντες, ενώ μερικοί αναπτύσσουν και σωματικές και νοητικές δυσκολίες.
Όπως αναφέρει το βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS), πολλοί πάσχοντες από μετωποκροταφική άνοια εκδηλώνουν έναν αριθμό ασυνήθιστων συμπεριφορών τις οποίες δεν αντιλαμβάνονται. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται:
- Επίδειξη αναισθησίας ή αγένεια
- Παρορμητική ή βιαστική συμπεριφορά
- Απώλεια αναστολών
- Φαινομενική υποτονικότητα
- Απώλεια ενδιαφέροντος για ανθρώπους και πράγματα
- Απώλεια κινήτρων
- Αδυναμία να συμπάσχουν με άλλους, «κρύα» συμπεριφορά και εγωισμός
- Επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (π.χ. τρίβουν τα χέρια τους, κτυπούν τα πόδια τους, μουρμουρίζουν) ή ρουτίνες (π.χ. κάνουν συνεχώς την ίδια διαδρομή, επαναλαμβανόμενα)
- Αλλαγή στις διατροφικές προτιμήσεις (π.χ. ξαφνικά τους αρέσουν τα γλυκά) και κακοί τρόποι στο φαγητό
- Παρορμητική κατανάλωση τροφής, αλκοόλ ή/και τσιγάρου
- Παραμέληση προσωπικής υγιεινής
Άλλες πιθανές αιτίες
Η αγένεια μπορεί να έχει και άλλες αιτίες. Μπορεί, λ.χ, να την προκαλέσουν ορισμένα προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως ενδεικτικά:
- H οριακή διαταραχή προσωπικότητας
- H διπολική διαταραχή
- H διαλείπουσα εκρηκτική διαταραχή
Τα προβλήματα αυτά μπορεί να επηρεάσουν τη ρύθμιση των συναισθημάτων, με συνέπεια να εκδηλώνονται εκρήξεις θυμού και κακή συμπεριφορά προς τους άλλους.
Σε αγενή συμπεριφορά μπορεί επίσης να οδηγήσει το κοινωνικό άγχος. Και αυτό διότι είναι εξαντλητικό για όποιον το βιώνει και μοιάζει συνεχώς κακοδιάθετος και κακότροπος. Αντίστοιχα, η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) μπορεί να οδηγήσει σε παρορμητικές συμπεριφορές που οι άλλοι βρίσκουν αγενείς.
Τι μπορείτε να κάνετε
Εάν νομίζετε ότι εσείς ή κάποιος που αγαπάτε έχει ξαφνικά συμπεριφορές που σας προβληματίζουν, συμβουλευθείτε τον γιατρό σας. Ενδέχεται να χρειάζεται κάποιος απλός έλεγχος για να καταλάβει εάν πρόκειται για κάτι παθολογικό ή να σας παραπέμψει σε έναν ειδικό.
Φωτογραφία: iStock