Ιδιαίτερα προσεκτικοί πρέπει να είναι στις γιορτές οι πάσχοντες από χρόνιες παθήσεις των πνευμόνων, όπως το άσθμα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Και αυτό διότι οι πιθανότητες μιας κρίσης ή ακόμα και νοσηλείας εξαιτίας της, αυξάνονται σημαντικά.
Αυτό συνιστούν επιστήμονες από την Καναδική Πνευμονολογική Εταιρεία (CLA), εξηγώντας πως μελέτες έχουν δείξει ότι τόσο οι εξάρσεις της ΧΑΠ όσο και εκείνες του άσθματος παρουσιάζουν εποχιακή διακύμανση, με τη συχνότητά τους να είναι υψηλότερη στη διάρκεια του χειμώνα και κυρίως στις γιορτές.
Μία από αυτές τις μελέτες δημοσιεύθηκε το 2010 στην ιατρική επιθεώρηση Canadian Respiratory Journal. Όπως είχε δείξει, τα περιστατικά των παροξύνσεων ΧΑΠ την περίοδο των Χριστουγέννων ήταν περισσότερα απ’ ό,τι τον υπόλοιπο χειμώνα. Ο μέγιστος αριθμός των περιστατικών παρατηρήθηκε τις μέρες πριν από τη μεγάλη γιορτή. Οι διακομιδές στα νοσοκομεία εξαιτίας της ΧΑΠ, όμως, ήταν περισσότερες την εβδομάδα ανάμεσα στα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά.
Αντίστοιχα, το 2018 ερευνητές από τον βρετανικό οργανισμό Asthma UK δημοσίευσαν τα ευρήματα έρευνας σε 1.000 ενήλικες πάσχοντες από άσθμα. Όπως έδειξε η έρευνά τους, ο ένας στους 14 είχε εκδηλώσει ασθματική κρίση είτε σε επαγγελματικό χριστουγεννιάτικο πάρτι, είτε την ημέρα των Χριστουγέννων ή της Πρωτοχρονιάς.
Συγχρωτισμός και χριστουγεννιάτικη διακόσμηση
Σύμφωνα με τους ειδικούς της Καναδικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, είναι πολλές οι πιθανές αιτίες για τις εξάρσεις των πνευμονοπαθειών στη διάρκεια των γιορτών. Όπως εξηγούν, ο συγχρωτισμός με συγγενείς και φίλους κατά τα εορταστικά τραπέζια και πάρτι διευκολύνει την μετάδοση ιογενών λοιμώξεων, όπως το κοινό κρυολόγημα (ιώσεις) και η γρίπη.
Από τους σχεδόν 200 ιούς που προκαλούν κοινό κρυολόγημα, οι ρινοϊοί έχουν συσχετιστεί σε αρκετές μελέτες με εξάρσεις πνευμονοπαθειών, όπως το άσθμα και η ΧΑΠ.
Έξαρση των πνευμονοπαθειών μπορεί να προκαλέσει και η έκθεση στα αρωματικά κεριά, αλλά και στα σπόρια της μούχλας που συχνά καλύπτουν τα χριστουγεννιάτικα δέντρα.
Τα σπόρια αυτά μπορεί να αποδειχθούν μεγάλο πρόβλημα, διότι καθώς περνούν οι μέρες τα επίπεδά τους αυξάνονται σημαντικά. Αυτό ήταν το συμπέρασμα έρευνας στη Νέα Υόρκη, στην οποία επιστήμονες ανέλυσαν δείγματα από 28 διαφορετικά φρέσκα χριστουγεννιάτικα δέντρα.
Όπως είχαν γράψει οι επιστήμονες το 2011 στην ιατρική επιθεώρηση Annals of Allergy, Asthma and Immunology, βρήκαν στα δέντρα 53 διαφορετικά είδη μούχλας. Τα περισσότερα από αυτά είναι πιθανά αλλεργιογόνα και αυξάνουν τον κίνδυνο συριγμού («σφύριγμα» της αναπνοής), παροξύνσεων βήχα και άλλων αλλεργικών συμπτωμάτων.
Σύμφωνα με την έρευνα, τα σπόρια της μούχλας αναπτύσσονται εκ φύσεως στα δέντρα. Πολλαπλασιάζονται όμως ραγδαία στις υψηλές θερμοκρασίες του σπιτιού, επιδεινώνοντας την πνευμονική λειτουργία. Έτσι, ενώ κατά μέσο όρο είναι 800 ανά κυβικό μέτρο πριν μπουν στο σπίτι, φτάνουν τα 5.000 σπόρια ανά κυβικό μέτρο δύο εβδομάδες μετά την τοποθέτηση του δέντρου μέσα στο σπίτι.
Τα τόσο υψηλά επίπεδα συσχετίζονται με την αλλεργική ρινίτιδα. Σχετίζονται επίσης με αυξημένα συμπτώματα και νοσηλείες για παρόξυνση άσθματος, ειδικά στα άτομα με αλλεργία στη μούχλα.
Άλλοι παράγοντες
Πρόβλημα μπορεί να δημιουργήσουν και τα ψεύτικα δέντρα. Αν δεν είναι καλά συσκευασμένα στην αποθήκη, μπορεί να γεμίσουν σκόνη και μούχλα. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τα στολίδια του δέντρου και τα άλλα χριστουγεννιάτικα διακοσμητικά. Όλη αυτή η σκόνη και τα σπόρια της μούχλας θα διασκορπιστούν στον αέρα, μόλις αρχίσουμε να ανοίγουμε τις συσκευασίες.
Άλλοι παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν στις παροξύνσεις στους ασθενείς με ΧΑΠ ή άσθμα είναι:
- Το στρες των ημερών
- Τα ταξίδια
- Η κούραση από τις προετοιμασίες του ρεβεγιόν ή του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού
- Η ανθυγιεινή διατροφή
- Ο κρύος αέρας.
Μέτρα προστασίας
Ευτυχώς οι ασθενείς με άσθμα ή ΧΑΠ μπορούν να λάβουν μέτρα για να προστατεύσουν την πνευμονική λειτουργία τους. Κατ’ αρχάς πρέπει να τηρούν τους κανόνες υγιεινής, λένε οι ειδικοί. Ο πρώτος και κυριότερος από αυτούς είναι να πλένουν καλά και συχνά τα χέρια τους, για να εμποδίσουν τη διασπορά παθογόνων μικροβίων.
Πρέπει επίσης να κάνουν κάθε χρόνο το αντιγριπικό εμβόλιο και να αποφεύγουν τις κοινωνικές συναναστροφές με άτομα που έχουν γρίπη ή κρυολόγημα.
Εάν πρόκειται να ταξιδέψουν, πρέπει να προμηθευτούν έξτρα ποσότητες των φαρμάκων τους. Κατά τις οικογενειακές και φιλικές συγκεντρώσεις πρέπει να βεβαιώνονται ότι κανείς δεν καπνίζει.
Εάν έχουν αλλεργία στα σπόρια της μούχλας ή στη γύρη, καλό είναι να πλύνουν με το σωλήνα του κήπου το φυσικό χριστουγεννιάτικο δέντρο. Ύστερα πρέπει να το αφήσουν σε ένα κλειστό χώρο (π.χ. στο γκαράζ) να στεγνώσει πριν το βάλουν μέσα στο σπίτι. Ειδάλλως να ζητήσουν από μη αλλεργικό άτομο της οικογένειάς τους να το τινάξει καλά, πριν το βάλει στο σπίτι.
Αν το χριστουγεννιάτικο δέντρο είναι ψεύτικο, καλό είναι να καθαριστεί με νωπό πανί πριν το τοποθετήσουν στο σπίτι τους. Το ίδιο ισχύει και για τα στολίδια που έχουν μείνει εκτεθειμένα στη σκόνη και στη μούχλα (π.χ. στην αποθήκη).
Όταν τελειώσουν οι γιορτές, τα χριστουγεννιάτικα είδη πρέπει να τοποθετηθούν σε καλά κλεισμένες πλαστικές σακούλες και κουτιά. Με αυτό τον τρόπο θα προστατευθούν από τη σκόνη έως την επόμενη χρονιά.
Τα αρωματικά προϊόντα, ο καπνός και το ψύχος
Οι πάσχοντες από πνευμονοπάθειες καλό είναι επίσης να αποφεύγουν:
- Τα αρωματικά προϊόντα (π.χ. κεριά, ποτ πουρί)
- Τον καπνό από το τζάκι ή τη σόμπα που καίει ξύλα, κάρβουνα, πέλετ κ.λπ.
Πολύ καλή ιδέα είναι επίσης να προμηθευτούν κάποια συσκευή απολύμανσης και καθαρισμού του αέρα. Στο εμπόριο υπάρχουν συσκευές ειδικά σχεδιασμένες για να εξουδετερώνουν γρήγορα τους ιούς και τα άλλα παθογόνα. Ορισμένες εξουδετερώνουν επίσης τα αλλεργιογόνα (π.χ. σκόνη, μούχλα, ακάρεα) και τις οσμές από καπνό, καύση ξύλων κ.λπ.
Αν τα συμπτώματα της πνευμονοπάθειας προκαλούνται από τον ψυχρό αέρα, οι ασθενείς πρέπει να κυκλοφορούν στους υπαίθριους χώρους με ένα κασκόλ τυλιγμένο γύρω από τη μύτη και το στόμα τους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα θερμαίνεται ο αέρας πριν τον εισπνεύσουν.
Πρέπει επίσης να αναπνέουν από τη μύτη και όχι από το στόμα, ώστε να προλαβαίνει να θερμανθεί κι άλλο ο αέρας πριν φθάσει στους πνεύμονές τους.
Οι ασθενείς πρέπει επίσης να λαμβάνουν καθημερινά τη φαρμακευτική αγωγή που έχει συστήσει ο πνευμονολόγος τους. Αυτό ισχύει ακόμα κι αν αισθάνονται καλά. Μελέτες έχουν δείξει πως όταν το άσθμα και η ΧΑΠ ρυθμίζονται καλά, μειώνεται ο κίνδυνος παροξύνσεως.
Τέλος, αν αναπτύξουν ύποπτα συμπτώματα, πρέπει να ακολουθήσουν τις οδηγίες που τους έχει δώσει ο γιατρός τους, για την αντιμετώπισή τους.