Η ηπατίτιδα είναι η φλεγμονή στο συκώτι, που συνήθως προκαλείται από ιούς ή φάρμακα. Ωστόσο υπάρχει και μία μορφή, που προκαλείται από την λανθασμένη επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος στο πολύτιμο όργανο. Αυτή είναι η αυτοάνοση ηπατίτιδα, η οποία χρειάζεται εξειδικευμένη αντιμετώπιση.
Όπως αναφέρουν οι γαστρεντερολόγοι-ηπατολόγοι δρες Νικόλαος Ζαμπιαδάκης και Χαράλαμπος Ζλατινούδης, διευθυντής και επιμελητής αντιστοίχως στην Γ’ Γαστρεντερολογική – Ηπατολογική Κλινική του Νοσοκομείου Metropolitan General, το ήπαρ είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο σημαντικά όργανα του ανθρώπινου σώματος. Επιτελεί πολύ σημαντικές λειτουργίες όπως:
- Η σύνθεση γλυκογόνου
- Η παραγωγή παραγόντων πήξης του αίματος
- Ο μεταβολισμός των φαρμάκων
- Η απενεργοποίηση τοξινών
Μέσω της παραγωγής χολικών οξέων, εξ άλλου, το ήπαρ συμβάλλει και στην πέψη των τροφών.
«Ο όρος ηπατίτιδα είναι γενικός και αναφέρεται στην παρουσία φλεγμονής στο ήπαρ», αναφέρουν οι δύο ειδικοί. «Υπάρχουν πολλές μορφές (οξεία, χρόνια) και πολλά αίτια ηπατίτιδας (όπως ιοί και φάρμακα). Στην περίπτωση της αυτοάνοσης ηπατίτιδας, το αμυντικό σύστημα του οργανισμού επιτίθεται στα κύτταρα του ήπατος με αποτέλεσμα να προκαλείται φλεγμονή και δυσλειτουργία του οργάνου».
Ποιοι κινδυνεύουν
Η αυτοάνοση ηπατίτιδα μπορεί να εμφανιστεί οποιαδήποτε στιγμή, σε οποιονδήποτε, ανεξαρτήτως ηλικίας, φυλής ή φύλου. Είναι όμως 3-4 φορές πιο συχνή στον γυναικείο πληθυσμό απ’ ό,τι στον ανδρικό.
Η αιτιοπαθογένεια της δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως. Πιστεύεται ότι εμπλέκονται γενετικοί προδιαθεσικοί παράγοντες σε συνδυασμό με περιβαλλοντικά εκλυτικά αίτια, όπως:
- Οι ιογενείς λοιμώξεις
- Η λήψη φαρμάκων
Η αυτοάνοση ηπατίτιδα διακρίνεται σε τύπου 1 και τύπου 2 (ο τύπος αυτός είναι συχνότερος στα παιδιά). Σε μερικούς ασθενείς με αυτοάνοση ηπατίτιδα αναπτύσσονται ταυτοχρόνως ενδείξεις και άλλων νοσημάτων του ήπατος, γεγονός που ενδέχεται να επηρεάσει την εξέλιξη και τη θεραπευτική προσέγγιση της νόσου. Μπορεί λ.χ. να έχουν ταυτοχρόνως πρωτοπαθή χολική χολαγγειϊτιδα ή πρωτοπαθή σκληρυντική χολαγγειϊτιδα.
Τα πιθανά συμπτώματα και η διάγνωση
Πολλοί ασθενείς με αυτοάνοση ηπατίτιδα έχουν ήπια συμπτώματα (λ.χ. κόπωση, αρθραλγίες, ναυτία, κοιλιακή δυσφορία) ή και καθόλου. Έτσι η πάθηση εντοπίζεται τυχαία, μετά από εργαστηριακό έλεγχο που πραγματοποιείται για άλλο λόγο.
Υπάρχουν όμως και ασθενείς στους οποίους η αυτοάνοση ηπατίτιδα εκδηλώνεται ως οξεία ικτερική ηπατίτιδα (προκαλεί ίκτερο). Σε άλλες περιπτώσεις η νόσος γίνεται αντιληπτή όψιμα, αφού έχει ήδη εξελιχθεί σε κίρρωση. Η κίρρωση είναι σοβαρή ίνωση του ηπατικού παρεγχύματος.
Η διάγνωση γίνεται με εξετάσεις αίματος και βιοψία ήπατος, με την τελευταία να έχει και προγνωστικό χαρακτήρα.
Η αντιμετώπιση
Μετά τη διάγνωση και στη διάρκεια της θεραπείας για την αυτοάνοση ηπατίτιδα είναι σημαντικό να ακολουθεί ο ασθενής έναν υγιεινό τρόπο ζωής με:
- Ισορροπημένη δίαιτα
- Διατήρηση ιδανικού βάρους
- Αποφυγή του αλκοόλ
Ο θεράπων ιατρός πρέπει να ενημερώνεται για οποιαδήποτε επερχόμενη αλλαγή στη φαρμακευτική αγωγή του ασθενούς. Αυτό συμπεριλαμβάνει ακόμα και συμπληρώματα διατροφής ή φυτικά σκευάσματα που θέλει να λάβει.
Η θεραπεία της αυτοάνοσης ηπατίτιδας περιλαμβάνει τη χορήγηση ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την ενεργότητα της νόσου και τον κίνδυνο ανεπιθύμητων ενεργειών.
Συνήθως απαιτείται η χορήγηση και κορτικοστεροειδών που ελέγχουν αποτελεσματικά τη φλεγμονή, αποτρέποντας την περαιτέρω εξέλιξη της νόσου.
Μετά από μερικές εβδομάδες συχνά προστίθεται ένα δεύτερο ανοσοτροποιητικό φάρμακο (αζαθειοπρίνη ή mycophenolate mofetil). Αυτό επιτρέπει τη μείωση της δόσης ή και την πλήρη διακοπή της κορτικοθεραπείας. Έτσι αποφεύγονται οι πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες από τη μακροχρόνια λήψη κορτικοστεροειδών.
Η θεραπεία πρέπει να λαμβάνεται για μακρύ χρονικό διάστημα. Η τυχόν απόφαση για διακοπή λαμβάνεται εξατομικευμένα, όταν η αυτοάνοση ηπατίτιδα βρίσκεται σε ύφεση. Η ύφεση καθορίζεται με βάση εργαστηριακές και ιστολογικές εξετάσεις.
Βασική προϋπόθεση, τόσο στη διάρκεια της θεραπείας όσο και σε περιπτώσεις που αυτή δεν χορηγηθεί ή διακοπεί, είναι η τακτική παρακολούθηση του ασθενούς. Η παρακολούθηση συμπεριλαμβάνει κλινική εξέταση και εξετάσεις αίματος, καταλήγουν οι ειδικοί.
Φωτογραφία: iStock