Τι προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει ο ήλιος στα μάτια και σε ποιους

Σοβαρούς κινδύνους κρύβει η υπεριώδης ακτινοβολία (UV) του ηλίου για τα μάτια και τους ιστούς γύρω από αυτά, καθώς μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.

Μάλιστα όσο περισσότερο διαρκεί η έκθεση των ματιών στην ηλιακή ακτινοβολία, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να αναπτυχθεί σοβαρή βλάβη στους ιστούς τους.

Οι ιστοί που κινδυνεύουν δεν είναι μόνο επιφανειακοί, όπως ο κερατοειδής χιτώνας και ο κρυσταλλοειδής φακός των ματιών. Κίνδυνο διατρέχουν και όσοι βρίσκονται βαθιά στο εσωτερικό τους, όπως ο αμφιβληστροειδής χιτώνας που βρίσκεται στο οπίσθιο τμήμα τους.

Όσον αφορά τις πιθανές βλάβες, αυτές κυμαίνονται από ηλιακό έγκαυμα στον κερατοειδή (φωτοκερατίτιδα) και πτερύγιο έως σοβαρές παθήσεις στο απώτερο μέλλον όπως:

• Ο καταρράκτης
• Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας
• Ο καρκίνος των βλεφάρων
• Ο καρκίνος στο εσωτερικό του ματιού (μελάνωμα αμφιβληστροειδούς)

«Τα σωστά γυαλιά ηλίου είναι απαραίτητα σε μικρούς και μεγάλους, διότι  προστατεύουν σημαντικά όχι μόνο τα μάτια αλλά και την περιοχή γύρω από αυτά», τονίζει ο χειρουργός-οφθαλμίατρος δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.

Όπως εξηγεί, υπάρχουν τρεις τύποι υπεριώδους ακτινοβολίας, οι UVA, UVB και UVC. Η UVC απορροφάται από τη στοιβάδα του όζοντος και δεν συνιστά απειλή για την όραση (ή για το δέρμα). Η UVA και η UVB, όμως, είναι επικίνδυνες.

Δυστυχώς όμως οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν πόση ακριβώς έκθεση στην UV απαιτείται για να προκληθούν βλάβες στα μάτια. Γι’ αυτό τον λόγο συνιστάται σε μικρούς και μεγάλους να μην βγαίνουν ποτέ στον ήλιο δίχως καλής ποιότητας γυαλιά ηλίου και καπέλο με φαρδύ γείσο, επισημαίνει ο δρ Κανελλόπουλος.

Ομάδες υψηλού κινδύνου

Αν και η ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στα μάτια κάθε ανθρώπου, υπάρχουν ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο. Αυτές είναι:

Τα μικρά παιδιά

Επειδή παίζουν συχνά σε υπαίθριους χώρους, η ετήσια έκθεσή τους στην UV είναι τριπλάσια απ’ ό,τι των ενηλίκων. Όμως μόλις το 5% των γονέων αναφέρουν ότι τα παιδιά τους φορούν πάντοτε γυαλιά ηλίου. Το δε 15% δεν φορούν ούτε καπέλο.

Δυστυχώς, τα παιδιά διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο οφθαλμοπάθειας εξαιτίας του ήλιου, διότι οι φακοί των ματιών τους είναι ανώριμοι και έτσι δεν φιλτράρουν αποτελεσματικά την UV. Το επακόλουθο είναι να φθάνει σε υψηλά επίπεδα έως βαθιά μέσα στα μάτια τους.

Όσοι έχουν γαλάζια ή πράσινα ανοικτά μάτια

Μελέτες έχουν δείξει πως αν δεν προστατεύουν τα μάτια τους από τον ήλιο, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν σπάνιες μορφές καρκίνου στα μάτια (π.χ. μελάνωμα στην ίριδα ή στον ραγοειδή χιτώνα).

Όσοι έχουν κάνει εγχείρηση καταρράκτη

Κατά την επέμβαση αφαιρείται ο θολωμένος (αλλά ηλιοπροστατευτικός) φυσικός φακός του ματιού και αντικαθίσταται από τεχνητό. Έτσι το εσωτερικού του ματιού καθίσταται πιο εκτεθειμένο στην UV. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος με τους παλαιού τύπου ενδοφακούς (οι νεότεροι είναι πιο απορροφητικοί), διευκρινίζει ο κ. Κανελλόπουλος.

Όσοι λαμβάνουν φάρμακα που προκαλούν φωτοευαισθησία

Τέτοιου είδους φάρμακα είναι ορισμένα αντιβιοτικά (φθοροκινολόνες, τετρακυκλίνες) και αντισυλληπτικά. Άλλα φάρμακα είναι:

• Ορμονούχα με οιστρογόνα που λαμβάνονται από το στόμα
• Τα ψωραλένια (χρησιμοποιούνται για δερματοπάθειες όπως η ψωρίαση)
• Ορισμένα διουρητικά
• Ορισμένα ηρεμιστικά κ.ά.

Αν παίρνετε συστηματικά φάρμακα για οποιονδήποτε λόγο, συζητήστε με τον οφθαλμίατρό σας το ενδεχόμενο να προκαλούν φωτοευαισθησία.

Πώς να προστατευθείτε

Για να προστατεύσετε τα μάτια σας χρειάζεστε ένα καλό ζευγάρι γυαλιά ηλίου και καπέλο με φαρδύ γείσο. Σύμφωνα με τον καθηγητή, τα γυαλιά πρέπει:

• Να δεσμεύουν το 99-100% της UVA και της UVB
• Να απωθούν το 75-90% του ορατού φωτός
• Να έχουν φακούς με ομοιογενές χρώμα δίχως ατέλειες
• Να έχουν κατά προτίμηση γκριζωπούς φακούς για να επιτρέπουν καλή αναγνώριση των χρωμάτων γύρω μας.

«Είναι σημαντικό τα γυαλιά να καλύπτουν τα μάτια και από τα πλάγια, διότι η ηλιακή ακτινοβολία αντανακλάται στις λείες επιφάνειες, επομένως φθάνει και υπό γωνία στα μάτια», τονίζει ο κ. Κανελλόπουλος.

Μελέτες έχουν δείξει ότι το νερό αντανακλά έως το 100% της UV, η στεγνή άμμος και το τσιμέντο έως το 25%, ενώ ακόμα και το γρασίδι αντανακλά ένα μικρό ποσοστό.

Τέλος, όσοι συμμετέχουν σε δραστηριότητες ή σπορ που μπορεί να οδηγήσουν σε τραυματισμό των ματιών, χρειάζονται γυαλιά με φακούς από polycarbonate ή trivex, δύο συνθετικά υλικά που παρουσιάζουν μεγάλη αντοχή σε περίπτωση πρόσκρουσης, καταλήγει.

Φωτογραφία: iStock