Το αλάτι στα αναβράζοντα παυσίπονα συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για καρδιακά και θάνατο

24.02.2022 | 08:30

Οι γιατροί προειδοποιούν να αποφεύγουμε την ακεταμινοφαίνη (παρακεταμόλη) σε αναβράζοντα δισκία που περιέχουν αλάτι, μετά τα ευρήματα μιας μεγάλης μελέτης που δείχνει συσχέτιση με σημαντικά αυξημένο κίνδυνο καρδιακών προσβολών, εγκεφαλικού, καρδιακής ανεπάρκειας και θανάτου.

Η μελέτη με σχεδόν 300.000 ασθενείς εγγεγραμμένους σε γενικούς ιατρούς του Ηνωμένου Βασιλείου δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση European Heart Journal.

Το νάτριο, ένα από τα κύρια συστατικά του αλατιού, χρησιμοποιείται συχνά για να βοηθήσει φάρμακα, όπως η παρακεταμόλη (επίσης γνωστή ως ακεταμινοφαίνη), να διαλυθούν και να αποσυντεθούν στο νερό.

Ωστόσο, τα αναβράζοντα και τα διαλυτά σκευάσματα δισκίων 0,5 g ακεταμινοφαίνης μπορούν να περιέχουν 0,44 και 0,39 g νατρίου αντίστοιχα. Εάν ένα άτομο έπαιρνε τη μέγιστη ημερήσια δόση των δύο δισκίων των 0,5 g κάθε έξι ώρες, θα κατανάλωνε 3,5 και 3,1 g νατρίου αντίστοιχα. Αυτή είναι μια δόση που υπερβαίνει τη συνολική ημερήσια πρόσληψη των 2 g νατρίου την ημέρα που συνιστά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Υπάρχουν άλλα σκευάσματα που περιέχουν εξαιρετικά μικρή ποσότητα νατρίου, ή καθόλου.

Το υπερβολικό αλάτι στην σύγχρονη διατροφή είναι γνωστό ότι είναι ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας και σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και θανάτου σε ασθενείς με υψηλή αρτηριακή πίεση. Ωστόσο, υπάρχουν ασυνεπείς ενδείξεις για παρόμοιο κίνδυνο για άτομα με φυσιολογική αρτηριακή πίεση.

Γραφική περίληψη από το άρθρο του European Heart Journal: το κρυμμένο σε φάρμακα νάτριο πρέπει να αναγράφεται με προειδοποιήση στις ετικέτες από εταιρείες φαρμάκων.

Πώς έγινε και τι έδειξε η έρευνα

Ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Chao Zeng από το νοσοκομείο Xiangya του Central South University στην Κίνα ανέλυσαν δεδομένα από μια μεγάλη ηλεκτρονική ιατρική βάση δεδομένων του Ηνωμένου Βασιλείου για περίπου 17 εκατομμύρια ανθρώπους.

Εξέτασαν 4.532 ασθενείς με υπέρταση στους οποίους είχε συνταγογραφηθεί ακεταμινοφαίνη, που περιέχει νάτριο. Τους συνέκριναν με 146.866 ασθενείς με υπέρταση στους οποίους είχε συνταγογραφηθεί ακεταμινοφαίνη χωρίς νάτριο.
Επίσης συνέκριναν 5.351 ασθενείς χωρίς υπέρταση στους οποίους συνταγογραφήθηκε ακεταμινοφαίνη που περιέχει νάτριο με 141.948 ασθενείς χωρίς υπέρταση που τους συνταγογραφήθηκε ακεταμινοφαίνη χωρίς νάτριο.
Όλοι οι ασθενείς ήταν ηλικίας 60-90 ετών και οι ερευνητές τους παρακολούθησαν για ένα χρόνο.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού, ή καρδιακής ανεπάρκειας μετά από ένα χρόνο ήταν:

5,6% (122 περιπτώσεις καρδιαγγειακής νόσου) για ασθενείς με υπέρταση οι οποίοι έπαιρναν ακεταμινοφαίνη που περιέχει νάτριο
4,6% (3051 περιπτώσεις καρδιαγγειακής νόσου) μεταξύ εκείνων που έλαβαν ακεταμινοφαίνη που δεν περιέχει νάτριο

Ο κίνδυνος θανάτου ήταν επίσης υψηλότερος. Συγκεκριμένα ο κίνδυνος θανάτου εντός ενός ήταν:

7,6% (404 θάνατοι) για όσους έπαιρναν τα δισκία ακεταμινοφαίνης με νάτριο
6,1% (5.510 θάνατοι) για όσους έπαιρναν δισκία ακεταμινοφαίνης χωρίς νάτριο

Υπήρχε παρόμοιος αυξημένος κίνδυνος μεταξύ των ασθενών χωρίς υπέρταση:

Μεταξύ εκείνων που έλαβαν παρακεταμόλη που περιέχει νάτριο, ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου για ένα έτος ήταν 4,4% (105 περιπτώσεις καρδιαγγειακής νόσου)
Ο αντίστοιχος κίνδυνος ήταν 3,7% (2.079 περιπτώσεις καρδιαγγειακής νόσου) μεταξύ εκείνων που έλαβαν παρακεταμόλη που δεν περιέχει νάτριο

Ο κίνδυνος θανάτου ήταν αντίστοιχα:

7,3% (517 θάνατοι) και
5,9% (5.190 θάνατοι)

Τι λένε οι επιστήμονες

Ο καθηγητής Zeng είπε: “Διαπιστώσαμε επίσης ότι ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου και θανάτου αυξήθηκε καθώς αυξανόταν η διάρκεια της πρόσληψης παρακεταμόλης που περιέχει νάτριο. Ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου αυξήθηκε κατά 25% για ασθενείς με υπέρταση που έλαβαν συνταγογραφούμενη παρακεταμόλη που περιέχει νάτριο και αυξήθηκε κατά σχεδόν 50% για ασθενείς που είχαν πέντε ή περισσότερες συνταγές παρακεταμόλης που περιέχει νάτριο. Παρόμοιες αυξήσεις είδαμε σε άτομα χωρίς υπάρταση. Ο κίνδυνος θανάτου αυξήθηκε επίσης ανάλογα με τις αυξανόμενες δόσεις παρακεταμόλης που περιέχει νάτριο και σε ασθενείς με και χωρίς υπέρταση”.

Το νάτριο χρησιμοποιείται ευρέως σε παρασκευάσματα φαρμάκων για την ενίσχυση της διαλυτότητας και της αποσύνθεσης.

Το 2018, 170 άτομα ανά 10.000 του πληθυσμού στο Ηνωμένο Βασίλειο χρησιμοποιούσαν φάρμακα που περιέχουν νάτριο, με υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των γυναικών.

Σε ένα συνοδευτικό άρθρο της κύριας έρευνας, η δρ. Alta Schutte, καθηγήτρια καρδιακής, αγγειακής και μεταβολικής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας και το Ινστιτούτο George για την Παγκόσμια Υγεία, στο Σίδνεϊ, και ο δρ. Bruce Neal, εκτελεστικός διευθυντής του The Το George Institute και καθηγητής κλινικής επιδημιολογίας στο Imperial College του Λονδίνου, αναφέρουν ότι μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2014 συνταγογραφήθηκαν 42 εκατομμύρια φάρμακα που περιέχουν ακεταμινοφαίνη, ενώ άλλα 200 εκατομμύρια συσκευασίες πωλήθηκαν χωρίς συνταγή.

“Αυτό ισοδυναμεί με περίπου 6.300 τόνους παρακεταμόλης που πωλούνται κάθε χρόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο, με τον αριθμό για τη Γαλλία να είναι κοντά στους 10.000 τόνους. Ευτυχώς, μόνο ένα μικρό ποσοστό των σκευασμάτων παρακεταμόλης περιέχει νάτριο, αλλά, με τα φάρμακα ‘ταχείας δράσης’ και τα ‘αναβράζοντα’ να αυξάνονται σε δημοτικότητα, οι αρνητικές επιπτώσεις της πρόσληψης νατρίου που σχετίζεται με τα φάρμακα φαίνεται ότι θα αυξάνονται αντί να μειώνονται”, γράφουν.

Ο καθηγητής Zeng είπε ότι οι κλινικοί γιατροί και οι ασθενείς θα πρέπει να γνωρίζουν τους κινδύνους που συνδέονται με την ακεταμινοφαίνη που περιέχει νάτριο και να αποφεύγουν την άσκοπη κατανάλωση, ειδικά όταν το φάρμακο λαμβάνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα:

“Δεδομένου ότι η ανακούφιση από τον πόνο της παρακεταμόλης χωρίς νάτριο είναι παρόμοια με εκείνη της παρακεταμόλης με νάτριο, οι κλινικοί γιατροί μπορούν να συνταγογραφήσουν στους ασθενείς τους παρακεταμόλη χωρίς νάτριο για να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και θανάτου. Οι άνθρωποι πρέπει να δίνουν προσοχή όχι μόνο στην πρόσληψη αλατιού στο φαγητό τους, αλλά και να μην παραβλέπουν την κρυφή πρόσληψη αλατιού από τα φάρμακα στο ντουλάπι τους”, είπε.

“Παρόλο που ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) απαιτεί ότι όλα τα φάρμακα που χορηγούνται χωρίς συνταγή πρέπει να επισημαίνουν την περιεκτικότητά τους σε νάτριο, δεν έχει εκδοθεί καμία προειδοποίηση σχετικά με την δυνητικά επιζήμια επίδραση της παρακεταμόλης που περιέχει νάτριο στους κινδύνους υπέρτασης, καρδιαγγειακής νόσου και θανάτου. Τα αποτελέσματά μας προτείνουν την εκ νέου αναθεώρηση του προφίλ ασφάλειας της αναβράζουσας και της διαλυτής παρακεταμόλης”, πρόσθεσε.

Οι καθηγητές δρ. Schutte και δρ. Neal ζητούν επείγουσα δράση στο κείμενό τους:

“Το βάρος των αποδεικτικών στοιχείων καθιστά αβάσιμη τη συνεχιζόμενη αδράνεια σχετικά με τα φάρμακα που περιέχουν νάτριο. Η ευρεία χρήση αναβράζοντος φαρμάκου στον γενικό πληθυσμό και οι τεράστιες δόσεις νατρίου που μπορούν να καταναλωθούν ακούσια από ανυποψίαστους καταναλωτές απαιτεί επείγουσα δράση. Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η παρατήρηση σε ορισμένες έρευνες ότι έως και το 94% των χρηστών επιλέγουν μόνοι τους αναβράζοντα φάρμακα σε σκευάσματα που δεν απαιτούν ιατρική συνταγή. Υπάρχει άμεση ανάγκη προστασίας των καταναλωτών από αυτούς τους κινδύνους. Η πιο εύλογη και αποτελεσματική στρατηγική είναι μάλλον η υποχρεωτική επισήμανση όλων των φαρμάκων που περιέχουν σημαντικές ποσότητες νατρίου με προειδοποιητική ετικέτα στο μπροστινό μέρος της συσκευασίας. Θα πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη προγράμματα ενημέρωσης που ευαισθητοποιούν το κοινό και τους γιατρούς σχετικά με το κρυμμένο νάτριο στα φάρμακα και την εκπαίδευση όλων σχετικά με την ανάγκη αποφυγής αναβραζόντων, διασπειρόμενων και διαλυτών φαρμάκων σε όλες τις περιπτώσεις, εκτός κι αν κρίνεται απαραίτητη”.

Περιορισμοί της έρευνας

Τα δυνατά σημεία της μελέτης περιλαμβάνουν το μεγάλο της μέγεθος και το γεγονός ότι οι ερευνητές εξέτασαν άτομα με και χωρίς διάγνωση υπέρτασης. Οι περιορισμοί περιλαμβάνουν:

Το γεγονός ότι αυτή είναι μια μελέτη παρατήρησης και μπορεί να δείξει μόνο ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ του αλατιού στην ακεταμινοφαίνη και της καρδιαγγειακής νόσου και των θανάτων και όχι ότι το αλάτι προκαλεί αυτά τα συμβάντα.
Υπήρχε έλλειψη δεδομένων σχετικά με τη διαιτητική πρόσληψη αλατιού και την απέκκριση αλατιού από τα δείγματα ούρων.
Οι ερευνητές έλαβαν υπόψη κάποιους παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα αποτελέσματα, αλλά ορισμένοι παράγοντες μπορεί να μην έχουν ληφθεί υπόψη, όπως τα γενετικά χαρακτηριστικά του κάθε συμμετέχοντα.
Η χρήση ακεταμινοφαίνης χωρίς συνταγή γιατρού δεν καταγράφηκε, αλλά με το να περιορίσουν την μελέτη σε άτομα άνω των 60 ετών που πληρούν τις προϋποθέσεις για δωρεάν συνταγές στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο κίνδυνος αυτού ελαχιστοποιείται.
Οι ασθενείς μπορεί να μην έχουν συμμορφωθεί με τα φάρμακα που τους έχουν συνταγογραφήσει οι γιατροί τους.

Πηγές: https://www.eurekalert.org, https://scitechdaily.com, https://www.sciencealert.com, https://medicalxpress.com

φωτό: iStock