Τρίψιμο των ματιών: 8 λόγοι που πρέπει να το αποφεύγουμε

Το τρίψιμο των ματιών είναι φαινομενικά ακίνδυνο και πολύ συνηθισμένο. Οι περισσότεροι άνθρωποι τρίβουν περιστασιακά τα μάτια τους χωρίς να παθαίνουν κάτι. Μερικές φορές, όμως, υπάρχουν απρόσμενες συνέπειες.

Όπως εξηγεί ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Αναστάσιος-Ιωάννης Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, οι περισσότεροι άνθρωποι τρίβουν τα μάτια τους όταν:

• Πάσχουν από αλλεργική αντίδραση
• Είναι κουρασμένοι και νυστάζουν
• Νιώθουν τα μάτια τους ξηρά
• Μπαίνει κάτι στο μάτι τους

«Όταν η αιτία είναι η ξηρότητα ή ένα σκουπιδάκι, το τρίψιμο των ματιών διεγείρει τη ροή των δακρύων», λέει.  «Έτσι, λιπαίνει τα ξηρά μάτια και απομακρύνει τη σκόνη και άλλες ερεθιστικές ουσίες».

Το τρίψιμο μπορεί επίσης να είναι θεραπευτικό, αφού πιέζοντας απαλά τον οφθαλμικό βολβό διεγείρουμε (χωρίς να το ξέρουμε) το πνευμονογαστρικό νεύρο,  επιβραδύνοντας τον καρδιακό παλμό μας και καταπραΰνοντας το στρες!

Αν, όμως, τρίβει κάποιος τα μάτια του πολύ συχνά ή πολύ δυνατά, μπορεί να τους προκαλέσει διάφορες βλάβες. Ο Δρ. Κανελλόπουλος εξηγεί τι θα μπορούσε να συμβεί:

Κοκκίνισμα και μαύροι κύκλοι

Αν το τρίψιμο των ματιών είναι αρκετά δυνατό, μπορεί να προκαλέσει ρήξη των μικροσκοπικών αιμοφόρων αγγείων. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κοκκίνισμα των ματιών. Στη συνέχεια όμως το αίμα θα διαχυθεί στους παρακείμενους ιστούς και μπορεί να οδηγήσει τελικά σε σχηματισμό μαύρων κύκλων κάτω από τα μάτια.

Μόλυνση στα μάτια

Τα χέρια μας φέρουν περισσότερα βακτήρια απ’ οποιοδήποτε άλλο τμήμα του σώματος. Όταν τρίβουμε τα μάτια μας, υπάρχει κίνδυνος να τα μολύνουμε, με συνέπεια λοιμώξεις όπως η επιπεφυκίτιδα.

Ο κίνδυνος αυτός παραμένει ακόμα κι αν πλένετε ή απολυμαίνετε συχνά τα χέρια σας, διότι με κάθε αντικείμενο που θα αγγίζετε, θα ξαναμολύνονται με χιλιάδες βακτήρια.

Εκδορά στον κερατοειδή

Μερικές φορές μπαίνει στο μάτι μια βλεφαρίδα ή ένας κόκκος σκόνης και μοιραία η αυθόρμητη κίνηση είναι να το τρίψουμε για να βγει. Ωστόσο αυτό δεν είναι καθόλου καλή ιδέα, διότι υπάρχει κίνδυνος να προκαλέσουμε εκδορά (γδάρσιμο) στον κερατοειδή, δηλαδή στην επιφανειακή στοιβάδα του ματιού. Η εκδορά μπορεί να προκληθεί από το νύχι μας ή από την τριβή του ξένου αντικειμένου στην επιφάνεια του ματιού.

Η εκδορά του κερατοειδούς είναι ένας συχνός, επώδυνος τραυματισμός που τυπικά χρειάζεται λίγες ημέρες για να επουλωθεί. Αυτό όμως ισχύει υπό την προϋπόθεση ότι θα αντιμετωπιστεί εγκαίρως και ότι δεν θα μολυνθεί από κάποιο βακτήριο ή ιό. Σε διαφορετική περίπτωση μπορεί να εξελιχθεί σε έλκος (πληγή) του κερατοειδούς, που είναι πολύ πιο σοβαρή κατάσταση.

Αν λοιπόν νιώθετε κάτι στο μάτι σας, αντί να το τρίψετε, αφήστε τα δάκρυά σας να το ξεπλύνουν μόνα τους. Ειδάλλως, δοκιμάστε να το ξεπλύνετε με αμπούλες φυσιολογικού ορού από το φαρμακείο ή με τεχνητά δάκρυα. Αν δεν τα καταφέρετε, πηγαίνετε στον οφθαλμίατρο.

Επιδείνωση της εξελισσόμενης μυωπίας

Η μυωπία συνήθως παρουσιάζεται σε παιδιά ηλικίας 8-12 ετών και επιδεινώνεται κατά την εφηβεία. Μετά την ενηλικίωση μπορεί να παρατηρηθούν κάποιες αλλαγές στους βαθμούς της, αλλά συνήθως είναι μικρές.

Ωστόσο σε μερικούς πάσχοντες εξακολουθεί να επιδεινώνεται χρόνο με το χρόνο, με τελικό επακόλουθο υψηλού βαθμού μυωπία. Αυτή είναι η προοδευτικά εξελισσόμενη μυωπία. Πολλοί πάσχοντες από αυτήν ανακαλύπτουν ότι το τρίψιμο των ματιών την επιδεινώνει.

Επιδείνωση του γλαυκώματος

Το γλαύκωμα είναι μία ομάδα οφθαλμικών παθήσεων, με κοινό χαρακτηριστικό την προοδευτική βλάβη του οπτικού νεύρου. Η πιο συνηθισμένη αιτία που προκαλεί αυτή τη βλάβη είναι η αυξημένη πίεση στο εσωτερικό του ματιού (λέγεται ενδοφθάλμια πίεση).

Το τρίψιμο των ματιών αυξάνει την ενδοφθάλμια πίεση, επειδή διαταράσσει τη ροή αίματος στα μάτια. Όταν λοιπόν συνηθίζουν να τρίβουν τα μάτια τους οι πάσχοντες από γλαύκωμα, υπάρχει κίνδυνος να επιδεινώσουν τις βλάβες στο οπτικό νεύρο, αυξάνοντας τον κίνδυνο απώλειας της όρασής τους.

Χαλάρωση των βλεφάρων

Αν και αυτός δεν είναι ο πιο σοβαρός κίνδυνος, δεν παύει να είναι κάτι ανεπιθύμητο. Έχει διαπιστωθεί πως όσοι τρίβουν δυνατά τα μάτια τους μπορεί με τον καιρό να επιταχύνουν την απώλεια ελαστικότητας του βλεφάρου, με συνέπεια την χαλάρωσή του.

Κερατοειδικός αστιγματισμός

Ο αστιγματισμός εκδηλώνεται όταν το φως που διέρχεται στο εσωτερικό του ματιού δεν εστιάζει σε ένα σημείο, αλλά σε πολλά. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε διαταραχή της καμπυλότητας του κερατοειδούς ή του φακού του ματιού.

Όταν το πρόβλημα είναι ακανόνιστες καμπυλώσεις στην επιφάνεια του κερατοειδούς, η συνέπεια είναι ο κερατοειδικός αστιγματισμός. Ο αστιγματισμός αυτός είναι συχνότερος στα άτομα που τρίβουν πολύ τα μάτια τους.

Κερατόκωνος

Το τρίψιμο των ματιών αποτελεί ισχυρό παράγοντα κινδύνου για ανάπτυξη κερατόκωνου. Και αυτή είναι ίσως η πιο ανησυχητική συνέπειά του.

Μελέτες έχουν δείξει ότι στα ευαίσθητα άτομα το συνεχές τρίψιμο μπορεί να οδηγήσει σε λέπτυνση των ινών κολλαγόνου στον κερατοειδή χιτώνα του ματιού. Η λέπτυνση αυτή προκαλεί αστάθεια και αλλαγή του σχήματος του κερατοειδούς, το οποίο από σφαιρικό γίνεται κωνικό. Η κατάσταση αυτή είναι γνωστή ως κερατόκωνος και είναι μία σοβαρή πάθηση που μπορεί να οδηγήσει σε διαταραγμένη όραση και τελικά ανάγκη για μεταμόσχευση κερατοειδούς.

Ο κίνδυνος για εκδήλωση κερατόκωνου είναι ιδιαίτερα αυξημένος στα άτομα με υποκείμενα προβλήματα υγείας, κυρίως με ατοπία (αλλεργική προδιάθεση) που συνήθιζαν να τρίβουν δυνατά και συχνά τα μάτια τους κατά την παιδική ηλικία. Σημειώνεται πως ο κερατόκωνος συνήθως ανιχνεύεται κατά την εφηβεία.