«Βηματοδότης» βελτιώνει την λειτουργία του εγκεφάλου στα θύματα σοβαρών ατυχημάτων

Μία πειραματική συσκευή σαν βηματοδότης, που εμφυτεύεται σε ασθενείς με τραυματική κάκωση εγκεφάλου, μπορεί να βελτιώνει σημαντικά τις νοητικές λειτουργίες, αναφέρουν επιστήμονες από τις ΗΠΑ.

Σε μικρή μελέτη που πραγματοποίησαν διαπίστωσαν πως η συσκευή είναι τόσο αποτελεσματική, ώστε μερικοί από τους συμμετέχοντες αρνήθηκαν να την απενεργοποιήσουν.

Η συσκευή πραγματοποιεί ηλεκτρική διέγερση σε μία περιοχή του εγκεφάλου που λέγεται θάλαμος και είναι υπεύθυνη για:

• Την μάθηση
• Τη μνήμη
• Την επίλυση προβλημάτων
• Την εγρήγορση

Την ανέπτυξαν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, οι οποίοι την εμφύτευσαν πειραματικά σε πέντε ασθενείς, ηλικίας 22 έως 60 ετών.

Η τραυματική κάκωση εγκεφάλου είναι πολύ συνηθισμένη. Κάθε δυνατό χτύπημα στο κεφάλι (π.χ. σε ένα τροχαίο) μπορεί να την προκαλέσει. Στις ήπιες περιπτώσεις επηρεάζει παροδικά τα εγκεφαλικά κύτταρα. Στις πιο σοβαρές οι ασθενείς μπορεί να απομείνουν με μακροχρόνιες συναισθηματικές, σωματικές, νοητικές και συμπεριφορικές διαταραχές.

«Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι πως δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα αποτελεσματικές θεραπείες για τις κακώσεις αυτές», δήλωσε ο επιβλέπων ερευνητής Dr. Jaimie Henderson, καθηγητής Νευροχειρουργικής στο Στάνφορντ.

Σε μία προσπάθεια να βρουν λύση, ο Dr. Henderson και οι συνεργάτες του ανέπτυξαν το εμφύτευμα. «Είναι σαν ένας βηματοδότης», εξήγησε ο καθηγητής. «Εμφυτεύεται στον εγκέφαλο και εκπέμπει ηλεκτρικούς παλμούς που μεταδίδονται στην περιοχή που θέλουμε μέσω ηλεκτροδίων. Η ελπίδα μας ήταν ότι με τη βοήθειά του θα μπορούσαμε να αφυπνίσουμε νοητικές λειτουργίες στους ασθενείς με τραυματική κάκωση εγκεφάλου».

Η νέα μελέτη

Τα αποτελέσματα της πρώτης δοκιμαστικής εμφύτευσης της συσκευής δημοσιεύονται στην ιατρική επιθεώρηση Nature Medicine. Όπως γράφουν οι ερευνητές, στην έρευνά τους συμμετείχαν πέντε ασθενείς, οι οποίοι είχαν υποστεί μέτρια έως σοβαρή τραυματική κάκωση εγκεφάλου 3-18 χρόνια νωρίτερα.

Όλοι τους παρουσίαζαν νοητική διαταραχή, όπως φτωχή μνήμη ή έλλειψη εγρήγορσης, και άλλες διαταραχές.

Μία από τις συμμετέχουσες, λ.χ., που είχε τραυματιστεί σε τροχαίο το 2001 είχε προβλήματα μνήμης. Παρουσίαζε επίσης πρόβλημα στην κίνηση του αριστερού της ποδιού, με συνέπεια να σκοντάφτει συνεχώς σε αντικείμενα. Ήταν επίσης οξύθυμη και συχνά γινόταν προσβλητική. Μολονότι, εξ άλλου, οδηγούσε αυτοκίνητο, συνεχώς δεχόταν κλήσεις (π.χ. για παραβίαση του ορίου ταχύτητας).

Πριν υποβληθούν στην εμφύτευση, οι συμμετέχοντες έκαναν ένα τεστ αξιολόγησης των νευρολογικών δεξιοτήτων τους. Το τεστ ζητούσε να ενώσουν όσο πιο γρήγορα μπορούσαν 25 τελείες μεταξύ τους, ώστε οι γιατροί να αξιολογήσουν νοητικές δεξιότητες όπως:

• Η ταχύτητα της σκέψης
• Η ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών
• Η ευστροφία

Ο «βηματοδότης» που τοποθετήθηκε στον εγκέφαλό τους ρυθμίστηκε, ώστε να διεγείρει τον εγκέφαλο για 12 ώρες κάθε μέρα. Αυτό γινόταν τις ώρες που φυσιολογικά κάποιος είναι ξύπνιος. Το βράδυ η συσκευή απενεργοποιείτο.

Τα αποτελέσματα

Μετά από 90 ημέρες, οι εθελοντές υποβλήθηκαν εκ νέου στο τεστ. Οι επιδόσεις τους ήταν βελτιωμένες κατά 32% κατά μέσον όρο (η βελτίωση κυμαινόταν από 15% έως 52%).

«Νομίζω ότι αυτή ήταν η μεγαλύτερη έκπληξη για εμάς: το μέγεθος της βελτίωσης», δήλωσε ο ερευνητής Dr. Nicholas Schiff, από το Πανεπιστήμιο Cornell της Νέας Υόρκης.

Η βελτίωση ήταν τέτοια ώστε, αναλόγως με την περίπτωση, οι ασθενείς ανέκτησαν ικανότητες που είχαν χάσει για χρόνια, όπως η ανάγνωση ενός βιβλίου, να παίζουν βιντεοπαιχνίδια ή να βλέπουν τηλεόραση.

Ανέφεραν επίσης μειωμένο αίσθημα κούρασης και περισσότερη εγρήγορση. Όταν, δε, οι ερευνητές απενεργοποίησαν τη συσκευή σε έναν εθελοντή για τρεις εβδομάδες, η ταχύτητα της σκέψης του μειώθηκε κατά 34%.

Η ασθενής που προαναφέρθηκε, η οποία ονομάζεται Gina Arata, είπε ότι μετά την εμφύτευση δεν σκοντάφτει και έχει μάθει να σέβεται το όριο ταχύτητας. Μπορεί επίσης να θυμηθεί πόσα χρήματα έχει στον λογαριασμό της, διαβάζει πάλι βιβλία και δεν είναι πια τόσο οξύθυμη.

Η μελέτη ήταν μικρή, διότι σχεδιάστηκε για να εξετάσει αν ο «βηματοδότης» είναι ασφαλής. Τώρα οι επιστήμονες σχεδιάζουν μεγαλύτερη μελέτη για να εξετάσουν και την αποτελεσματικότητά του.

Φωτογραφία: iStock