Βιταμίνη Κ: Όλες οι χρήσεις, παρενέργειες, προφυλάξεις και η σωστή δοσολογία

Μιχάλης Θερμόπουλος
24 Δεκεμβρίου 2021 | 08:30

Η βιταμίνη Κ είναι μια ομάδα βιταμινών που βρίσκεται σε ορισμένα πράσινα λαχανικά. Οι βιταμίνες Κ1 (φυτοναδιόνη) και Κ2 (μενακινόνη) είναι συνήθως διαθέσιμες και ως συμπληρώματα.

Η βιταμίνη Κ είναι μια απαραίτητη βιταμίνη που χρειάζεται το σώμα για την πήξη του αίματος, την οικοδόμηση των οστών και άλλες σημαντικές διεργασίες. Βρίσκεται στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, στο μπρόκολο και στα λαχανάκια Βρυξελλών.

Το όνομα βιταμίνη Κ προέρχεται από το αρχικό της γερμανικής λέξης koagulation, που σημαίνει πήξη και την ονομασία έδωσε ο Δανός Henrik Dam, όταν την πρωτοανακάλυψε, το 1929.

Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν συνήθως βιταμίνη Κ για προβλήματα πήξης του αίματος, ή για την αναστροφή των επιδράσεων της βαρφαρίνης στην αραίωση του αίματος. Χρησιμοποιείται, επίσης, για την οστεοπόρωση, την αθλητική απόδοση, τον καρκίνο του μαστού, τον διαβήτη και πολλές άλλες παθήσεις, αλλά δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά στοιχεία, που να υποστηρίζουν τις περισσότερες από αυτές τις άλλες χρήσεις.

Η έρευνα για όλες τις μορφές της βιταμίνης Κ έχει προχωρήσει πολύ και τα οφέλη τους αποδεικνύονται πολλαπλά. Όπως εξηγούν οι ειδικοί, αποτελούν συμπαράγοντες ενός ενζύμου, το οποίο ενεργοποιεί 17 συγκεκριμένες ηπατικές και εξωηπατικές πρωτεΐνες. Η Κ1 δρα κυρίως στο ήπαρ, ενεργοποιώντας πρωτεΐνες που παίζουν σημαντικό ρόλο στην πήξη του αίματος.

Βιταμίνη Κ: Χρήσεις & Αποτελεσματικότητα

Η βιταμίνη Κ είναι αποδεδειγμένα αποτελεσματική για τα εξής:

Προβλήματα αιμορραγίας σε νεογνά με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Κ (αιμορραγική νόσος): Η χορήγηση βιταμίνης Κ1 στα νεογέννητα από το στόμα, ή σε ενδομυική ένεση βοηθά στην πρόληψη της αιμορραγίας. Οι ενέσεις φαίνεται να λειτουργούν καλύτερα, αλλά μπορούν να γίνουν μόνο από γιατρό.
Χαμηλά επίπεδα της πρωτεΐνης της πήξης του αίματος προθρομβίνη (υποπροθρομβιναιμία): Η λήψη βιταμίνης Κ1 από το στόμα, ή με ενδοφλέβια χορήγηση μπορεί να αποτρέψει και να θεραπεύσει προβλήματα αιμορραγίας σε άτομα με χαμηλά επίπεδα προθρομβίνης. Η ενδοφλέβια χορήγηση χορηγείται μόνο από γιατρό.
Μια σπάνια, κληρονομική αιμορραγική διαταραχή (ανεπάρκεια παραγόντων πήξης που εξαρτώνται από τη βιταμίνη Κ, ή VKCFD): Η λήψη βιταμίνης Κ από το στόμα, ή με ενδοφλέβια χορήγηση μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της αιμορραγίας σε άτομα με VKCFD. Η ενδοφλέβια χορήγηση χορηγείται μόνο από γιατρό.
Αντιστροφή των επιδράσεων της βαρφαρίνης στην αραίωση του αίματος: Η λήψη βιταμίνης Κ1 από το στόμα, ή με ενδοφλέβια χορήγηση μπορεί να αναστρέψει τις επιδράσεις της βαρφαρίνης, ενός αραιωτικού αίματος. Η ενδοφλέβια χορήγηση χορηγείται μόνο από γιατρό.

Η βιταμίνη Κ είναι ενδεχομένως αποτελεσματική στο εξής:

Αδύναμα και εύθραυστα οστά (οστεοπόρωση): Η λήψη βιταμίνης Κ2 και βιταμίνης Κ1 από το στόμα φαίνεται να βελτιώνει την αντοχή των οστών και να μειώνει τον κίνδυνο καταγμάτων σε άτομα με αδύναμα οστά. Αλλά δεν φαίνεται να ωφελεί όσους έχουν ακόμα γερά κόκαλα.

Η βιταμίνη Κ είναι μάλλον αναποτελεσματική στο εξής:

Αιμορραγία μέσα, ή γύρω από τις γεμάτες με υγρό περιοχές (κοιλίες) του εγκεφάλου (ενδοκοιλιακή αιμορραγία): Η λήψη βιταμίνης Κ από το στόμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης δεν φαίνεται να αποτρέπει την αιμορραγία στον εγκέφαλο των πρόωρων βρεφών. Επίσης, δεν φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο τραυματισμού των νεύρων, που προκαλούνται από αυτές τις αιμορραγίες.

Υπάρχει ενδιαφέρον για το πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διάφορους άλλους σκοπούς, αλλά δεν υπάρχουν επαρκείς αξιόπιστες πληροφορίες για να πούμε εάν μπορεί να είναι χρήσιμη.

Ανεπάρκεια, ή έλλειψη βιταμίνης Κ

Παρατηρείται σε περιπτώσεις:

Αντιβιοτικής χορήγησης (πάνω από 10 ημέρες)
Χορήγησης στατινών
Χορήγησης οιστρογόνων
Χαμηλής πρόσληψης διαιτητικού λίπους, ή κατανάλωσης σκευασμάτων κατά της παχυσαρκίας, που μπλοκάρουν μέρος της απορρόφησης του λίπους που τρώμε
Φαρμακευτικής αγωγής με δεσμευτικά των χολικών οξέων (π.χ. χολεστυραμίνη)
Συχνής κατανάλωσης συντηρητικών, που βρίσκουμε σε συσκευασμένα τρόφιμα (π.χ. BHT)
Παθήσεων του γαστρεντερικού, ηπατικών νόσων και παρατεταμένης χρήσης οιστρογόνων

Συνέργεια της βιταμίνης D3 με την Κ2

Σύμφωνα με τα τελευταία ερευνητικά δεδομένα, η παρατεταμένη και μεγάλη πρόσληψη βιταμίνης D προάγει την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων πρωτεϊνών, που εξαρτώνται από την βιταμίνη Κ. Οι πρωτεΐνες αυτές πολύ συχνά παραμένουν ανενεργές, ενδεχομένως λόγω χαμηλής συγκέντρωσης βιταμίνης Κ2, η οποία απαιτείται προκειμένου να καρβοξυλιωθούν. Η Κ2 ενεργοποιεί τις δύο σημαντικές πρωτεΐνες (οστεοκαλσίνη και matrix GLA), οι οποίες λειτουργούν ως «τροχονόμος» για το ασβέστιο, καθοδηγώντας το στα οστά και όχι στα αγγεία για καθίζηση. Το αντίθετο φαίνεται να συμβαίνει όταν δεν ενεργοποιηθούν οι δύο αυτές πρωτεΐνες.

Διαβάστε επίσης: Ποιοι πρέπει να ΜΗΝ παίρνουν βιταμίνη D3

Βιταμίνη Κ: Παρενέργειες

Όταν λαμβάνεται από το στόμα: Οι δύο μορφές βιταμίνης Κ (βιταμίνη Κ1 και βιταμίνη Κ2) είναι ασφαλείς όταν λαμβάνονται κατάλληλα. Η βιταμίνη Κ1 (10 mg ημερησίως) και η βιταμίνη Κ2 (45 mg ημερησίως) έχουν χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια για διάρκεια έως και 2 χρόνια. Συνήθως είναι καλά ανεκτή, αλλά μπορεί να προκαλέσει σε κάποιους στομαχικές διαταραχές, ή διάρροια.
Όταν εφαρμόζεται στο δέρμα: Είναι ασφαλής για τους περισσότερους ανθρώπους, όταν εφαρμόζεται ως κρέμα που περιέχει 0,1% βιταμίνη Κ1.

Βιταμίνη Κ: Ειδικές προφυλάξεις και προειδοποιήσεις – Ποιοι πρέπει να ΜΗΝ την παίρνουν

Εγκυμοσύνη και θηλασμός: Η βιταμίνη Κ είναι πιθανώς ασφαλής όταν λαμβάνεται σε συνιστώμενες ποσότητες των 90 mcg ημερησίως για άτομα άνω των 19 ετών. Μην χρησιμοποιείτε υψηλότερες ποσότητες χωρίς τη συμβουλή γιατρού.
Νεφρική νόσος: Η υπερβολική ποσότητα βιταμίνης Κ μπορεί να είναι επιβλαβής, εάν λαμβάνετε θεραπείες αιμοκάθαρσης λόγω νεφρικής νόσου.
Ηπατική νόσος: Η βιταμίνη Κ δεν είναι αποτελεσματική για τη θεραπεία προβλημάτων πήξης που προκαλούνται από σοβαρή ηπατική νόσο. Μάλιστα, σε υψηλές δόσεις η βιταμίνη Κ μπορεί να επιδεινώσει τα προβλήματα πήξης σε αυτά τα άτομα.
Μειωμένη έκκριση χολής: Τα άτομα με μειωμένη έκκριση χολής μπορεί να μην απορροφούν πολύ καλά τα συμπληρώματα βιταμίνης Κ. Τα άτομα με αυτήν την πάθηση μπορεί να χρειαστεί να λάβουν συμπληρωματικά χολικά άλατα μαζί με βιταμίνη Κ, για να βελτιώσουν την απορρόφηση.

Βιταμίνη Κ: Αλληλεπίδραση με άλλα φάρμακα

ΠΡΟΣΟΧΗ: Μην πάρετε αυτόν τον συνδυασμό

Η βαρφαρίνη αλληλεπιδρά με την Βιταμίνη Κ

Η βιταμίνη Κ χρησιμοποιείται από το σώμα για να βοηθήσει το αίμα να πήξει. Η βαρφαρίνη χρησιμοποιείται για την επιβράδυνση της πήξης του αίματος. Βοηθώντας στην πήξη του αίματος, η βιταμίνη Κ μπορεί να μειώσει τις επιδράσεις της βαρφαρίνης. Φροντίστε να ελέγχετε το αίμα σας τακτικά. Η δόση της βαρφαρίνης σας μπορεί να χρειαστεί να αλλάξει.

Βιταμίνη Κ: Δοσολογία

Η βιταμίνη Κ είναι μια απαραίτητη βιταμίνη. Βρίσκεται στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, στο μπρόκολο και στα λαχανάκια Βρυξελλών.

Συνιστάται:

Στους άνδρες άνω των 19 ετών να καταναλώνουν 120 mcg ημερησίως
Στις γυναίκες άνω των 19 ετών 90 mcg ημερησίως
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, πρέπει να καταναλώνονται 90 mcg ημερησίως
Οι συνιστώμενες ποσότητες για παιδιά εξαρτώνται από την ηλικία

Μιλήστε με έναν γιατρό, για να μάθετε ποια δόση μπορεί να είναι η καλύτερη για μια συγκεκριμένη πάθηση.

Πηγή: https://www.webmd.com

φωτό: iStock