Υπέρταση: Γιατί είναι επικίνδυνη για την καρδιά και τον εγκέφαλο

Οι γιατροί είθισται να μας μετρούν σε κάθε επίσκεψη την αρτηριακή πίεση για να αντιληφθούν εγκαίρως εάν έχουμε υπέρταση. Γιατί όμως έχει τόσο μεγάλη σημασία η έγκαιρη διάγνωσή της;

Όπως εξηγεί ο καρδιολόγος Dr Luke Laffin, ειδικός σε θέματα Προληπτικής Καρδιολογίας στην Cleveland Clinic, στο Οχάιο, η αρτηριακή πίεση είναι η δύναμη που ασκεί το αίμα στα τοιχώματα των αρτηριών. Η δύναμη αυτή μετριέται σε χιλιοστά της στήλης υδραργύρου (mmHg).

Η φυσιολογική αρτηριακή πίεση πρέπει να είναι κάτω από 120/80 mmHg. Αυτό σημαίνει ότι κάθε φορά που θα συσπάται η καρδιά, θα εξωθεί αίμα με δύναμη μικρότερη από 120 mmHg. Και κάθε φορά που θα χαλαρώνει η καρδιά για να ξαναγεμίσει με αίμα, η δύναμη αυτή θα μειώνεται κάτω από τα 80 mmHg.

Ο μεγάλος αριθμός στη μέτρηση είναι η συστολική πίεση, ενώ ο μικρός είναι η διαστολική πίεση.

Αν ένας άνθρωπος έχει επίμονα συστολική πίεση 120-129 mmHg και διαστολική πίεση κάτω από 80 mmHg, έχει προϋπέρταση. Αυτό σημαίνει ότι οι δυνάμεις που ασκεί η καρδιά είναι μεγαλύτερες από το φυσιολογικό. Επομένως, εργάζεται πιο σκληρά απ’ ό,τι θα έπρεπε για να τροφοδοτεί τον οργανισμό με αίμα.

«Σε αυτό το σημείο ο γιατρός μπορεί να σας συστήσει αλλαγές στον τρόπο ζωής για να τη μειώσει», λέει ο Dr Laffin. «Μπορεί π.χ. να συστήσει απώλεια βάρους, άσκηση και να τρώτε λιγότερο αλάτι».

Η αυξημένη αρτηριακή πίεση

Σε περίπτωση που έχετε υπέρταση, η καρδιά σας λειτουργεί ακόμα πιο σκληρά. Αν αυτό δεν αντιμετωπιστεί και παραμείνετε επί καιρό με παθολογικά υψηλή πίεση, είναι ορατός ο κίνδυνος για σοβαρά προβλήματα υγείας. Τέτοια προβλήματα είναι οι βλάβες στους νεφρούς, το εγκεφαλικό επεισόδιο, το έμφραγμα του μυοκαρδίου και η καρδιακή ανεπάρκεια.

Η υπέρταση αρχίζει όταν η αρτηριακή πίεση επίμονα υπερβαίνει κάποια όρια. Τα όρια αυτά δεν χρειάζεται να είναι αυξημένα και στις δύο τιμές της μέτρησης. Και η μία να είναι αυξημένη (η συστολική ή η διαστολική), πάλι υπέρταση έχετε.

Ποια είναι τα επικίνδυνα όρια; Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Καρδιάς (AHA) τα εξής:

• Σταδίου 1 υπέρταση: Συστολική πίεση 130-139 mmHg ή διαστολική 80-89 mmHg
• Σταδίου 2 υπέρταση: Συστολική πίεση 140 mmHg και πάνω ή διαστολική 90 mmHg και πάνω
• Υπερτασική κρίση: Συστολική πίεση πάνω από 180 mmg και/ή διαστολική πάνω από 120 mmHg

Σε περίπτωση υπερτασικής κρίσης πρέπει να συμβουλευθείτε αμέσως τον γιατρό σας.

Εάν έχετε υπέρταση, εκτός από τις αλλαγές στον τρόπο ζωής, είναι πιθανό να χρειασθείτε και φαρμακευτική αγωγή για να ρυθμίσετε την πίεσή σας. «Ακόμα και αν δεν έχετε κανένα ύποπτο σύμπτωμα, πρέπει να παίρνετε απαρέγκλιτα τα φάρμακά σας», τονίζει ο Dr Laffin. «Οι περισσότεροι άνθρωποι με υπέρταση δεν εκδηλώνουν κανένα σύμπτωμα πριν συμβεί κάτι πολύ σοβαρό όπως ένα εγκεφαλικό».

Η ρύθμιση της υπέρτασης όχι μόνο θα μειώσει τις πιθανότητες να πάθετε εγκεφαλικό και καρδιοπάθεια, αλλά μπορεί να διαφυλάξει τη μνήμη σας. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η ελάττωση της πίεσης σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο ήπιας νοητικής διαταραχής.

Η ήπια νοητική διαταραχή είναι η εξασθένηση των νοητικών λειτουργιών λόγω ηλικίας και συχνά αποτελεί πρόδρομη κατάσταση της άνοιας.

Πώς μας βλάπτει η υπέρταση

Πώς μπορεί όμως η υπέρταση να βλάψει την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία; «Όταν αναπαυόμαστε, η καρδιά κτυπά 60-100 φορές το λεπτό, αναλόγως με την ηλικία και την φυσική κατάσταση», απαντά ο Dr Laffin. «Αυτό σημαίνει ότι η καρδιά μας κτυπά το λιγότερο 86.400 φορές την ημέρα ή 31.536.000 φορές τον χρόνο. Είναι πολλή δουλειά για έναν μυ που έχει μέγεθος όσο η γροθιά μας».

Όπως συμβαίνει, όμως, με κάθε μυ που γυμνάζεται, έτσι και η καρδιά μεγαλώνει όσο κουράζεται (όπως προαναφέρθηκε, η υπέρταση την κουράζει πολύ). Σε αντίθεση, όμως, με τους υπόλοιπους μυς του σώματος, η αύξηση του μεγέθους της δεν είναι ωφέλιμη.

Στην πραγματικότητα, όταν το κύριο τμήμα της (η αριστερά κοιλία) φθάσει ένα ορισμένο μέγεθος, δεν μπορεί πια να συσπάται με αρκετή δύναμη ώστε να εξωθεί αποτελεσματικά το αίμα. Έτσι, το άτομο αναπτύσσει καρδιακή ανεπάρκεια με μειωμένο κλάσμα εξώθησης, κατά τον Dr Laffin.

Η αυξημένη αρτηριακή πίεση μπορεί επίσης να προκαλέσει διαστολική δυσλειτουργία στην αριστερά κοιλία. Αν συμβεί αυτό, η καρδιά δεν ξαναγεμίζει σωστά με αίμα ανάμεσα στους κτύπους της. Σε τέτοια περίπτωση ο ασθενής πάσχει από καρδιακή ανεπάρκεια με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης.

Συνέπειες υπάρχουν και στις αρτηρίες του σώματος.  Η αυξημένη αρτηριακή πίεση επιταχύνει τη γήρανσή τους, αυξάνοντας τον κίνδυνο ρήξης με επακόλουθο π.χ. το αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Ή μπορεί να επιταχύνει την ανάπτυξη αθηρωματικών πλακών, που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφράγματος και εγκεφαλικού.

Για όλους αυτούς τους λόγους «είναι πολύ σημαντικό να ρυθμίζεται σωστά η αρτηριακή πίεση, ακόμα και στους ασυμπτωματικούς υπερτασικούς ασθενείς», καταλήγει ο Dr Laffin.