Υπέρταση: Πότε αντιμετωπίζεται με χειρουργική επέμβαση στο επινεφρίδιο

Περισσότερα από 1,28 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν υπέρταση, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο νοσηρότητας και θνησιμότητας ιδίως όταν δεν αντιμετωπίζεται εγκαίρως και σωστά.

Στο σχεδόν 20% των περιπτώσεων η αιτία της δεν είναι ο τρόπος ζωής και η ηλικία, αλλά υποκείμενα προβλήματα υγείας που αυξάνουν την αρτηριακή πίεση. Σε τέτοιες περιπτώσεις οι πάσχοντες διαγιγνώσκονται με δευτεροπαθή υπέρταση, η οποία σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να χρειασθεί χειρουργική θεραπεία.

Οι περισσότεροι από αυτούς τους ασθενείς έχουν δυσλειτουργία σε ένα ή περισσότερα όργανα του ενδοκρινικού (ορμονικού) συστήματος.

Όπως εξηγεί ο γενικός χειρουργός Αριστοτέλης Κεχαγιάς, χειρουργός ενδοκρινών αδένων με εξειδίκευση στην προηγμένη Λαπαροσκοπική Χειρουργική, διευθυντής της Θ’ Χειρουργικής Κλινικής του Metropolitan General, η δευτεροπαθής υπέρταση συνήθως προέρχεται από κάποιον όγκο στα επινεφρίδια.

«Αυτός ο όγκος (ή αλλιώς αδένωμα του επινεφριδίου) εκκρίνει αυτόνομα ορμόνες που ανεβάζουν την αρτηριακή πίεση, όπως η κορτιζόλη, η αλδοστερόνη, και η αδρεναλίνη», εξηγεί. «Αφαιρώντας τον με τη νέα οπισθοπεριτοναϊκή επέμβαση διορθώνεται το πρόβλημα της δευτεροπαθούς υπέρτασης, μειώνεται σημαντικά ο κίνδυνος καρδιοαγγειακών νοσημάτων, και αυξάνεται η διάρκεια και η ποιότητα της ζωής».

Τι είναι τα επινεφρίδια

Τα επινεφρίδια είναι δύο μικροί αδένες που βρίσκονται στο οπίσθιο τμήμα της κοιλιάς (οπισθοπεριτόναιο), στο ύψος της μέσης. Ανατομικά βρίσκονται  πάνω από τους νεφρούς.

Οι μικροί αυτοί αδένες φυσιολογικά εκκρίνουν ορμόνες, οι οποίες έχουν ζωτική σημασία. Και αυτό διότι ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση και εν γένει τον μεταβολισμό.

Η ανάπτυξη όγκων στα επινεφρίδια αναφέρονται στο περίπου 5% των ενηλίκων. Πολλοί εξ αυτών ανευρίσκονται τυχαία σε απεικονιστικές εξετάσεις (π.χ. αξονική τομογραφία) που ζητά ο ιατρός για άλλο λόγο (λ.χ. για σκωληκοειδίτιδα). Σε αυτές τις περιπτώσεις οι όγκοι ονομάζονται τυχαιώματα.

Ποιες παθήσεις των επινεφριδίων προκαλούν υπέρταση

Ωστόσο σε άλλες περιπτώσεις γίνεται στοχευμένος έλεγχος με αξονική ή μαγνητική τομογραφία, διότι ο ασθενής πάσχει από σύνδρομα που οφείλονται σε υψηλές τιμές ορμονών των επινεφριδίων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το σύνδρομο Cushing, που οφείλεται στην υψηλή κορτιζόλη και προξενεί:

• Υπέρταση
• Διαβήτη
• Παχυσαρκία κ.λπ.

Αντίστοιχα, ένας ασθενής μπορεί να έχει πρωτοπαθή υπεραλδοστερονισμό (υψηλά επίπεδα αλδοστερόλης) με υπέρταση με σταδιακή καταστροφή της καρδιάς και των αγγείων.

Στο φαιοχρωμοκύττωμα παρατηρείται υπερέκκριση αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης (ιδίως σε στιγμές στρες) με:

• Παροξυσμική υπέρταση
• Πονοκεφάλους
• Ταχυκαρδία
• Ζάλη

Πότε γίνεται αφαίρεση του επινεφριδίου

Όπως εξηγεί ο ο κ. Κεχαγιάς, η επέμβαση για την αφαίρεση του επινεφριδίου είναι απαραίτητη:

1. Όταν ο ορμονικός έλεγχος επιβεβαιώνει ότι υπάρχει υψηλή τιμή κάποιας από τις ορμόνες του. Η επέμβαση γίνεται ανεξαρτήτως του μεγέθους του επινεφριδίου και έτσι διορθώνεται το ορμονικό πρόβλημα.
2. Στην περίπτωση που ο όγκος του επινεφριδίου δεν παράγει ορμόνες αλλά είναι μεγάλος (πάνω από 4 εκατοστά). Σε τέτοιες περιπτώσεις αφαιρείται για να προληφθεί ή να θεραπευτεί μία κακοήθεια. Η πιθανότητα κακοήθειας αυξάνεται όσο πιο μεγάλο είναι το αδένωμα του επινεφριδίου. Αδενώματα μεγαλύτερα από 6 εκατοστά έχουν πιθανότητα για κακοήθεια άνω του 25%.
3. Όταν ο όγκος είναι μεν κάτω από 4 εκατοστά αλλά μεγαλώνει σε διαδοχικές αξονικές ή, αν και μικρός εγείρει ήδη υποψία καρκίνου στην αξονική ή μαγνητική τομογραφία.

Όσον αφορά το τεχνικό κομμάτι της επέμβασης «έχουν γίνει σημαντικά βήματα προόδου χάρη στην ειδική οπισθοπεριτοναϊκή τεχνική, σε αντίθεση με την παλαιότερη λαπαροσκοπική επέμβαση», εξηγεί ο ειδικός.

Η οπισθοπεριτοναϊκή επέμβαση

Η οπισθοπεριτοναϊκή επέμβαση «προσφέρεται σε ελάχιστα κέντρα παγκοσμίως και είναι η επιτομή της ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής γιατί γίνεται με 3 μικρές οπές στην περιοχή της μέσης», προσθέτει. «Εκεί βρίσκεται το επινεφρίδιο το οποίο αφαιρείται εύκολα γιατί ο χειρουργός δεν συναντά κανένα άλλο όργανο σε αντίθεση με την κοινή λαπαροσκοπική επέμβαση. Η νοσηλεία είναι μικρότερη των 24 ωρών, ο πόνος ελάχιστος έως καθόλου, και με άμεση επαναφορά στην καθημερινότητα».

Ο κ. Κεχαγιάς επισημαίνει πως στην Θ’ Χειρουργική Κλινική του Metropolitan General αναπτύχθηκε τροποποίηση της οπισθοπεριτοναϊκής τεχνικής ώστε να αφαιρούνται γιγαντιαίοι όγκοι επινεφριδίου πάλι με τη χρήση 3 μικρών οπών. Η τροποποίηση αυτή θα αποτελέσει θέμα ομιλίας στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Ενδοσκοπικής Χειρουργικής, το οποίο θα διεξαχθεί τον Ιούνιο του 2024 στο Μάαστριχτ.

Φωτογραφία: iStock