Αν σας έχει ξυπνήσει ποτέ κάποιος ο οποίος μιλάει στον ύπνο του, δεν είστε οι μόνοι. Το παραμιλητό στον ύπνο (ή υπνολαλία, όπως λέγεται επιστημονικά) είναι πολύ συνηθισμένο.
Δύο στους τρεις ανθρώπους (το 67%) έχουν μιλήσει κάποια στιγμή στον ύπνο τους, είτε αυτό σημαίνει ότι μιλούσαν σαν να είναι ξύπνιοι είτε ότι μουρμούριζαν ακατάληπτες λέξεις. Και το πιθανότερο είναι ότι έχει συμβεί και σε εσάς.
Πού οφείλεται, όμως, το παραμιλητό στον ύπνο και πόσο σοβαρό είναι; Στις περισσότερες περιπτώσεις οι αιτίες του ως φαίνεται είναι αθώες και η ανάπτυξή του το ίδιο. Μερικές φορές, όμως, μπορεί να αποτελεί ένδειξη πιο σοβαρής διαταραχής ύπνου. Ή μπορεί να αποτελεί ένδειξη υποκείμενου προβλήματος υγείας, αναφέρει η ιατρός ύπνου Dr. Michelle Drerup, από την Cleveland Clinic, στο Οχάιο.
Όπως εξηγεί, η υπνολαλία είναι ένα είδος παραϋπνίας, δηλαδή ένα παθολογικό κινητικό φαινόμενο του ύπνου. Σε αντίθεση με άλλα είδη, όπως η υπνοβασία, που μπορεί να κρύβουν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία, η ομιλία στον ύπνο συνήθως είναι άνευ σημασίας. Στη χειρότερη περίπτωση μπορεί να ενοχληθεί ο παρακοιμώμενος ή να πείτε κάτι που δεν έπρεπε.
Πολλές μορφές
Το παραμιλητό στον ύπνο μπορεί να έχει διάφορες μορφές, καθώς μπορεί ο πάσχων:
- Να ψιθυρίζει
- Να μιλάει με κανονική ένταση
- Να φωνάζει ολόκληρες ή αντιδράσεις
- Να εκφέρει πλήρεις, κατανοητές προτάσεις και να διεξάγει ολόκληρες συζητήσεις
- Να μιλάει ακαταλαβίστικα σε συνδυασμό με επιφωνήματα και ήχους
Όποια μορφή και αν έχει, το πιθανότερο είναι πως δεν γνωρίζετε ότι μιλάτε στον ύπνο σας. Εκτός κι αν κάποιος σας ενημερώσει ή συμβεί να ξυπνήσετε την ώρα που… κάνετε διάλεξη.
Οι πιθανές αιτίες
Οι ακριβείς αιτίες του φαινομένου δεν είναι γνωστές. Ο ύπνος είναι μία πολύ ευαίσθητη διαδικασία που επηρεάζει την υγεία και την ευεξία με πολλούς τρόπους, λέει η Dr. Drerup. Αποτελείται από κύκλους, κάθε ένας εκ των οποίων διαρκεί περίπου 90 λεπτά. Χρειαζόμαστε 4-5 τέτοιους κύκλους το 24ωρο για να νιώθουμε ανανεωμένοι και ξεκούραστοι.
Σε κάθε κύκλο, ο εγκέφαλος διέρχεται από τέσσερα διακριτά στάδια. Οτιδήποτε διαταράξει ή αποσπάσει την εστίαση του εγκεφάλου σε κάποιο από αυτά, πλήττει την ποιότητα του ύπνου μας.
«Οι περισσότερες παραϋπνίες θεωρούνται ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ ύπνου και αγρυπνίας», εξηγεί η Dr. Drerup. «Επομένως το παραμιλητό στον ύπνο είναι πιθανότερο να συμβεί όταν διαταραχθεί για κάποιον λόγο ο ύπνος».
Πρακτικά αυτό σημαίνει πως συνηθισμένοι παράγοντες ευνοούν την ανάπτυξη της υπνολαλίας. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται:
- Η έλλειψη ύπνου
- Η αποφρακτική άπνοια ύπνου
- Το άγχος και το στρες
- Η κατάχρηση αλκοόλ ή ουσιών
- Το τζετ λαγκ, δηλαδή η χρονική υστέρηση του βιολογικού ρολογιού
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι μερικές φορές η ομιλία στον ύπνο σχετίζεται με τα όνειρα. Αυτό όμως δεν ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις.
Τα γονίδια και η ψυχική υγεία
Έχει επίσης βρεθεί ότι ενδεχομένως το παραμιλητό στον ύπνο έχει γενετική συνιστώσα. Τείνει να προσβάλλει συχνότερα άτομα της ίδιας οικογένειας, ενώ μελέτες σε διδύμους έχουν δείξει πως είναι πιο συχνό σε άτομα όλων των ηλικιών τα οποία:
- Υπνοβατούν
- Τρίζουν τα δόντια τους (βρουξισμός)
- Έχουν εφιάλτες
Όλες αυτές οι διαταραχές έχουν γενετική συνιστώσα, επομένως το ίδιο μπορεί να συμβαίνει με την υπνολαλία.
Η διαταραχή εκδηλώνεται επίσης συχνότερα σε πάσχοντες από ορισμένα προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως το σύνδρομο του μετατραυματικού στρες.
Πότε να πάτε στον γιατρό
Εάν το παραμιλητό στον ύπνο εκδηλώθηκε ξαφνικά μετά την ενηλικίωσή σας ή εμπεριέχει έντονο φόβο, φωνές ή βίαιες πράξεις, καλό είναι να συμβουλευθείτε έναν ιατρό ύπνου, συνιστά η Dr. Drerup.
Εκείνος μπορεί να σας υποβάλλει σε μελέτη ύπνου – μία ιατρική πράξη που απαιτεί να κοιμηθείτε στο Ιατρείο Ύπνου για ένα βράδυ, ώστε ο ιατρός να συλλέξει πληροφορίες για την λειτουργία του εγκεφάλου και του σώματός σας στη διάρκεια του ύπνου.
Με τη βοήθεια αυτών των πληροφοριών θα εξακριβώσει εάν η υπνολαλία σας οφείλεται σε άλλη διαταραχή ύπνου και θα σας προτείνει μέτρα αντιμετώπισης. Στα μέτρα αυτά μπορεί, λ.χ., να συμπεριλαμβάνεται αποφυγή της καφεΐνης, χαλάρωση πριν τον ύπνο κ.ά.
Φωτογραφία: iStock