Επιτέλους, έπειτα από μήνες ασταμάτητης δουλειάς και υποχρεώσεων έχετε στη διάθεσή σας μία ή περισσότερες εβδομάδες για χαλάρωση και ξεκούραση. Ο ύπνος όμως θα είναι αρκετός για να αναπληρώσετε όσον χάσατε στη διάρκεια της χρονιάς που πέρασε;
Η απάντηση είναι «ναι και όχι», λένε οι ειδικοί. Σαφώς και θα κοιμηθείτε περισσότερο, αλλά το αν θα αναπληρώσετε όσον ύπνο χάσατε δεν είναι βέβαιο. Ούτε είναι σίγουρο ότι έτσι θα ωφελήσετε την υγεία σας.
«Οι ενήλικες χρειάζονται 7-9 ώρες ύπνο κάθε βράδυ», λέει ο Dr. Michael Grosso, αρχίατρος στο Νοσοκομείο Huntington στο Λονγκ Άϊλαντ.
«Τα παιδιά και οι έφηβοι χρειάζονται ακόμα περισσότερες ώρες ύπνου. Με εξαίρεση τα παιδιά, όμως, οι περισσότεροι έφηβοι και ενήλικες κοιμούνται λιγότερο απ’ όσο πρέπει. Μοιραία λοιπόν μεγάλο τμήμα του πληθυσμού έχει συσσωρευμένο χρέος ύπνου και πάσχει από έλλειψη ύπνου».
Οι συνέπειες της έλλειψης
Η έλλειψη ύπνου έχει σοβαρές συνέπειες, λέει ο Dr Grosso. Σε αυτές συμπεριλαμβάνεται ο αυξημένος κίνδυνος τροχαίου και άλλων ατυχημάτων, και η εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η εξασθένηση αυτή σημαίνει ότι αφ’ ενός αρρωσταίνουν πιο εύκολα όσοι εκτίθενται στα μικρόβια, αφ’ ετέρου αναρρώνουν πιο δύσκολα.
Όταν η έλλειψη ύπνου είναι παρατεταμένη, μακροπρόθεσμα αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιοπάθεια, παχυσαρκία και διαβήτη. Σχετίζεται επίσης με τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Ο ρόλος του Σαββατοκύριακου και των διακοπών
Αρκεί άραγε ο αυξημένος ύπνος τα Σαββατοκύριακα και στις διακοπές για να αναπληρωθεί ο χαμένος ύπνος; «Μόνο αν η αναπλήρωση γίνει ώρα με την ώρα», λέει ο Dr. Grosso.
Αν δηλαδή χάνει κάποιος μία ώρα ύπνου κάθε μέρα από Δευτέρα έως Παρασκευή, πρέπει να κοιμηθεί πέντε ώρες περισσότερες το Σαββατοκύριακο. Και επειδή οι αριθμοί προστίθενται γρήγορα, εξηγείται το φαινόμενο που παρατηρείται σε πολλούς στις διακοπές: δεν μπορούν να ξυπνήσουν.
«Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, πιστεύαμε ότι είναι αδύνατον να αναπληρωθεί ο χαμένος ύπνος», συνηγορεί η Dr. Nancy Foldvary-Schaefer, διευθύντρια του Κέντρου Διαταραχών Ύπνου στην Cleveland Clinic και αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Case Western Reserve.
«Τα δεδομένα όμως έχουν αλλάξει. Προσφάτως μάλιστα δημοσιεύθηκε μια μεγάλη, μακροχρόνια μελέτη που έδειξε πως όσοι κοιμούνται 4-6 ώρες τις καθημερινές και τις αναπληρώνουν το Σαββατοκύριακο, ζουν περισσότερο απ’ ό,τι όσοι δεν τις αναπληρώνουν ποτέ».
Το εύρημα αυτό, προσθέτει, σημαίνει ότι όντως μπορούμε να αναπληρώσουμε έως ένα βαθμό τον χαμένο ύπνο στις διακοπές μας. Αρκεί όμως να μην το παρακάνουμε.
Οι κίνδυνοι των υπερβολών
«Μερικές φορές κοιμούνται υπερβολικά πολύ τα άτομα που προσπαθούν να αναπληρώσουν τον χαμένο ύπνο», λέει η Dr Foldvary-Schaefer. «Όπως όμως ισχύει για την έλλειψη ύπνου, έτσι και ο υπερβολικός ύπνος έχει συνέπειες για την υγεία».
Μελέτες έχουν δείξει ότι ο υπερβολικός ύπνος:
* Σχετίζεται με την κατάθλιψη, η οποία με τη σειρά της αυξάνει τον κίνδυνο πολλών άλλων ασθενειών.
* Μας κάνει γκρινιάριηδες και μειώνει τις νοητικές δεξιότητες
* Αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων, διαβήτη και παχυσαρκίας όσο και η έλλειψη ύπνου. Αυτό οφείλεται στη συσσώρευση τοξινών και φλεγμονής στον οργανισμό.
Τι να κάνετε
Πρακτικά τα παραπάνω σημαίνουν ότι ακόμα κι αν θέλετε να κοιμηθείτε περισσότερο στις διακοπές, καλό είναι να μην υπερβαίνετε καθημερινά τις 9 ώρες ύπνου που είναι το μέγιστο συνιστώμενο για καλή υγεία στους ενήλικες.
Αν, όμως, έχετε συσσωρεύσει μεγάλο χρέος ύπνου, οι διακοπές πιθανώς δεν φθάνουν για να το αναπληρώσετε όλο.
Φροντίστε, λοιπόν, τον χειμώνα που έρχεται να οργανωθείτε καλύτερα, ορίζοντας συγκεκριμένες ώρες που θα μπαίνετε για ύπνο και θα ξυπνάτε.
«Με αυτό τον τρόπο θα μειωθούν οι πιθανότητες να δημιουργήσετε νέο χρέος ύπνου και θα βοηθήσετε κάθε όργανο και ιστό του σώματός σας», λέει η Dr Foldvary-Schaefer.