Ένα υπνωτικό φάρμακο που κυκλοφορεί στις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Αυστραλία, μπορεί να προστατεύει από τη νόσο Αλτσχάιμερ, μειώνοντας τη συσσώρευση παθολογικών πρωτεϊνών στον εγκέφαλο, αναφέρουν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον.
Σε μελέτη που πραγματοποίησαν, χορήγησαν το φάρμακο σε μικρό αριθμό πασχόντων από αϋπνία, για να δουν αν επηρεάζει τις πρωτεΐνες που ευθύνονται για τη νόσο.
Η αϋπνία και γενικότερα οι διαταραχές ύπνου σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο αναπτύξεως της νόσου. Και η ίδια η νόσος, όμως, πλήττει την ποιότητα του ύπνου.
Η νέα μελέτη έδειξε ότι τα επίπεδα δύο πρωτεϊνών (λέγονται β-αμυλοειδές και ταυ) μειώθηκαν στον εγκέφαλο υγιών εθελοντών που έλαβαν επί δύο συνεχόμενες νύχτες το φάρμακο suvorexant.
Το β-αμυλοειδές και η πρωτεΐνη ταυ
Το β-αμυλοειδές είναι μία πρωτεΐνη που δημιουργεί χαρακτηριστικές πλάκες στον εγκέφαλο των πασχόντων από νόσο Αλτσχάιμερ. Η συσσώρευσή του σημαίνει την έναρξη της νόσου. Αρκετά χρόνια αργότερα, αρχίζει να συσσωρεύεται στον εγκέφαλο και μία άλλη πρωτεΐνη, η ταυ (tau). Αυτή ασκεί τοξική δράση στους νευρώνες (νευρικά κύτταρα).
Όταν οι συσσωρεύσεις της πρωτεΐνης ταυ γίνουν ανιχνεύσιμες, οι ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ έχουν αρχίσει να παρουσιάζουν συμπτώματα όπως η απώλεια μνήμης.
To suvorexant είναι ένα υπνωτικό που ανήκει στους λεγόμενους ανταγωνιστές της ορεξίνης. Η ορεξίνη είναι ο κύριος ρυθμιστής της εγρήγορσης και η μείωση των επιπέδων της προκαλεί υπνηλία.
Η μείωση του β-αμυλοειδούς υποδηλώνει ότι το φάρμακο ενδέχεται να σταματά ή έστω να επιβραδύνει τις παθολογικές διεργασίες που οδηγούν στη νόσο Αλτσχάιμερ. Ωστόσο αυτό πρέπει να επιβεβαιωθεί σε μεγαλύτερες μελέτες, προειδοποιούν οι ερευνητές.
Η μελέτη
Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στην ιατρική επιθεώρηση Annals of Neurology. Όπως εξηγούν οι ερευνητές, είχαν παρατηρήσει σε πειράματα σε ζώα ότι φάρμακα όπως το suvorexant μειώνουν τις πλάκες που δημιουργούν στον εγκέφαλο οι παθολογικές συσσωρεύεις ορισμένων πρωτεϊνών. Θέλησαν λοιπόν να εξακριβώσουν αν συμβαίνει το ίδιο και σε ανθρώπους.
Έτσι, ενέταξαν στη μελέτη τους 38 πάσχοντες από αϋπνία, ηλικίας 45-65 ετών. Οι 13 εξ αυτών έλαβαν μία ανενεργό ουσία (εικονικό φάρμακο), ενώ οι υπόλοιποι χωρίσθηκαν σε δύο υποομάδες. Κάθε μία από αυτές έλαβε διαφορετική δόση του suvorexant. Κανένας από τους εθελοντές δεν αντιμετώπιζε νοητικά προβλήματα.
Ανά δίωρο και επί συνολικώς 36 ώρες, οι ερευνητές λάμβαναν από τους εθελοντές τους δείγμα από το εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Το υγρό αυτό περιβάλλει τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό και λαμβάνεται με παρακέντηση στη σπονδυλική στήλη.
Τα ευρήματα
Οι ασθενείς λάμβαναν το φάρμακο που τους αναλογούσε στις 9 το βράδυ. Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, σε σύγκριση με τους εθελοντές που είχαν πάρει το εικονικό φάρμακο, όσοι πήραν υψηλή δόση από το suvorexant είχαν μείωση:
- Κατά 10-20% στα επίπεδα του β-αμυλοειδούς
- Κατά 10-15% στα επίπεδα μιας πρόδρομης μορφής της τοξικής ταυ
Αντιθέτως, δεν παρατηρήθηκε διαφορά με τη χαμηλή δόση του suvorexant, έναντι του εικονικού φαρμάκου.
Τα ευρήματα αυτά θεωρούνται ενθαρρυντικά, διότι η αύξηση των επιπέδων αυτών των πρωτεϊνών σχετίζεται με προοδευτική επιδείνωση των νοητικών λειτουργιών.
«Τα ευρήματά μας επιβεβαιώνουν απλώς μία υποψία που είχαμε. Θα ήταν πολύ πρόωρο να αρχίσει κάποιος να παίρνει το υπνωτικό ως μέσο πρόληψης. Πόσο μάλλον που ενδείκνυται μόνο για τους πάσχοντες από διαγνωσμένη αϋπνία», έσπευσε να διευκρινίσει ο επικεφαλής ερευνητής Dr. Brendan Lucey, αναπληρωτής καθηγητής Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον.
Και πρόσθεσε: «Δεν γνωρίζουμε επίσης αν το φάρμακο έχει μακροπρόθεσμη επίδραση στην προστασία των νοητικών δεξιοτήτων. Η μελέτη μας ήταν μικρή και πρέπει να επαληθευτεί σε μεγαλύτερο αριθμό εθελοντών. Τα έως τώρα ευρήματα, όμως, είναι ενθαρρυντικά».
Φωτογραφία: iStock