Υπογλυκαιμία: 5 μύθοι που δεν πρέπει να πιστεύετε

Ρούλα Τσουλέα
04 Νοεμβρίου 2018 | 12:42

Η υπογλυκαιμία συνοδεύεται από ορισμένους μύθους που εμποδίζουν την αντιμετώπισή της και θέτουν σε κίνδυνο τους ασθενείς.

Η υπογλυκαιμία δεν είναι σοβαρή κατάσταση, κανείς δεν πέθανε επειδή του έπεσε το «ζάχαρο», αλλά καλό είναι να μπαίνουμε για ύπνο με το σάκχαρο «τσιμπημένο». Σωστά; Όχι, όλα είναι μύθοι. Και μάλιστα επικίνδυνοι μύθοι, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Ο καθηγητής Παθολογίας Νίκος Τεντολούρης, διευθυντής στο Διαβητολογικό Κέντρο του Λαϊκού Νοσοκομείου της Αθήνας και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εσωτερικής Παθολογίας, εξηγεί τι ισχύει.

1. Ο οργανισμός δεν μπορεί να συνέλθει μόνος του από την υπογλυκαιμία.

Μύθος. Αλλά όχι πάντοτε, ούτε για σε όλους. Πολλοί ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη παθαίνουν υπογλυκαιμία (συνήθως στον ύπνο τους) και την ξεπερνούν, δίχως να το αντιληφθούν.

Αυτή είναι η επονομαζόμενη ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία κατά την οποία ο πάσχων δεν εκδηλώνει συμπτώματα.

Πολλές φορές η ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία αντιμετωπίζεται από τον ίδιο τον οργανισμό, δίχως να χρειαστεί κατανάλωση υδατανθράκων.

Η αυτόματη διόρθωση της υπογλυκαιμίας επιτυγχάνεται χάρη στην φυσιολογική αντίδρασή του όταν μειωθεί το σάκχαρο κάτω από το φυσιολογικό. Η αντίδραση αυτή ενεργοποιεί μηχανισμούς που θα το αυξήσουν, κυρίως αξιοποιώντας το αποθηκευμένο γλυκαγόνο στο ήπαρ και συνθέτοντας γλυκόζη από άλλες ουσίες.

Ωστόσο ο μηχανισμός αυτός δεν ενεργοποιείται έπειτα από κατάχρηση αλκοόλ. Επιπλέον, αν αναπτυχθούν συμπτώματα υπογλυκαιμίας και πέσει το σάκχαρο κάτω από τα 70 mg/dl, σημαίνει είτε ότι ο μηχανισμός της αυτοδιόρθωσης δεν απέδωσε είτε ότι χορηγήθηκε δόση ινσουλίνης περισσότερη από όσο έπρεπε.

Η ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία είναι πιο πιθανή στους ηλικιωμένους με τύπου 2 διαβήτη και σε άτομα με διαβήτη τύπου 1 που έχουν διαβήτη για πολλά χρόνια.

Είναι επίσης πιθανότερη σε όσους παίρνουν ορισμένα φάρμακα όπως τα αντιψυχωσικά και οι β-αδρενεργικοί αποκλειστές. Οι αποκλειστές αυτοί χορηγούνται για τη στεφανιαία νόσο και μερικές φορές για την ταχυκαρδία, την υπέρταση ή την κολπική μαρμαρυγή.

Υπολογίζεται ότι η ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία προσβάλλει το 5-10% των ατόμων με διαβήτη.

2. Αφού μπορεί να συνέλθει μόνος του ο οργανισμός, η υπογλυκαιμία δεν χρειάζεται αντιμετώπιση.

Μύθος. Η υπογλυκαιμία δεν είναι μία στιγμιαία κατάσταση αλλά μπορεί να διαρκέσει αρκετή ώρα. Η μέση διάρκεια είναι 5-10 λεπτά την ημέρα, που ο ασθενής είναι ξύπνιος, την αντιλαμβάνεται και την αντιμετωπίζει. Τη νύχτα όμως μπορεί να κρατήσει πολύ περισσότερο (έως και 1 ώρα), αν ο ασθενής δεν ξυπνήσει.

Όταν όμως ο οργανισμός προσπαθεί επί ώρα να αυτοδιορθώσει το σάκχαρο, το απορρυθμίζει. Και αυτό διότι από κάποια στιγμή και μετά κάνει υπερδιόρθωση, δηλαδή παράγει ανεξέλεγκτα σάκχαρο.

Στην ανεξέλεγκτη παραγωγή σακχάρου (ή νεογλυκογένεση, όπως λέγεται επιστημονικά) συμμετέχουν οι μύες, το ήπαρ και ο λιπώδης ιστός.

Η συνέπειά της είναι η αύξηση του σακχάρου, το οποίο μπορεί να ξεπεράσει τα 200 ή και τα 250 mg/dl για 12 ή περισσότερες ώρες.

Η υπερδιόρθωση μπορεί να συμβεί σε πάσχοντες από οποιονδήποτε τύπο διαβήτη και φυσικά είναι επιζήμια για τον οργανισμό.

Ένα άλλο πρόβλημα είναι, όπως προαναφέρθηκε, ότι ο μηχανισμός της αυτοδιόρθωσης δεν λειτουργεί σε όλους. Επομένως κινδυνεύουν να επιδεινωθεί η υπογλυκαιμία τους και να πέσει επικίνδυνα χαμηλά το σάκχαρό τους.

Συνεπώς, δεν πρέπει ποτέ να περιμένει κανείς να αυτοθεραπευτεί η υπογλυκαιμία του.

3. Η υπογλυκαιμία δεν είναι σοβαρή. Κανείς δεν έχει πεθάνει από αυτήν.

Μύθος. Φυσικά και έχουν πεθάνει άνθρωποι από υπογλυκαιμία. Απλώς δεν συμβαίνει συχνά.

Αν η υπογλυκαιμία παραταθεί, ο ασθενής μπορεί να πέσει σε κώμα, να αρχίσει σπασμούς και μπορεί να πεθάνει.

Εκτός από τον κίνδυνο θανάτου, όμως, υπάρχουν και άλλες δυνητικές συνέπειες. Στους ηλικιωμένους με τύπου 2 διαβήτη, λ.χ., οι συχνές υπογλυκαιμίες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο αναπτύξεως άνοιας. Επειδή, εξ άλλου, στη διάρκειά τους προκαλείται καρδιακή αρρυθμία, μπορεί να επιβαρυνθεί η κατάσταση όσων έχουν καρδιοπάθεια.

Σημειώνεται ότι η υπογλυκαιμία είναι ιδιαίτερα απειλητική για τα άτομα (διαβητικά και μη) που δεν την αντιλαμβάνονται επειδή κάνουν κατάχρηση αλκοόλ. Το πολύ αλκοόλ «κοιμίζει» τον οργανισμό και αναστέλλει τους μηχανισμούς αυτοδιόρθωσης του σακχάρου. Συνεπώς το σάκχαρο μπορεί εύκολα να μειωθεί σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα (κάτω από 40 mg/dl).

Έχει συμβεί να πεθάνουν άνθρωποι από το πολύ ποτό στη διάρκεια των καλοκαιρινών τους διακοπών και να διαπιστώνεται ότι η αιτία ήταν η σοβαρή υπογλυκαιμία.

4. Ο μηχανισμός της αυτοδιόρθωσης της υπογλυκαιμίας είναι εξίσου αποτελεσματικός σε όλους τους διαβητικούς.

Μύθος. Η ικανότητα του οργανισμού να αυτοδιορθώνει τα επίπεδα του σακχάρου είναι αναποτελεσματική σε μερικούς ασθενείς. Οι ασθενείς αυτοί είναι κυρίως:

* Όσοι πάσχουν από διαβήτη επί πολλά χρόνια

* Όσοι παρουσιάζουν συχνά σοβαρές υπογλυκαιμίες.

* Όσοι παθαίνουν ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία.

Η αναποτελεσματικότητα του μηχανισμού αυτοδιόρθωσης εξηγεί γιατί μερικές φορές πέφτουν σε κώμα οι ασθενείς, δίχως κανείς να καταλάβει τι συνέβη.

5. Η λύση στις υπογλυκαιμίες είναι να πηγαίνει κανείς για ύπνο με υψηλό σάκχαρο.

Μύθος. Το σάκχαρο πρέπει να είναι μέρα-νύχτα όσο το δυνατόν πιο κοντά στο φυσιολογικό και όχι άλλοτε να βρίσκεται στο ζενίθ και άλλοτε στο ναδίρ.

Ιδανικά, ένα άτομο με διαβήτη πρέπει να μπαίνει για ύπνο με τιμές σακχάρου μεταξύ μεταξύ 100 και 150 mg/dl.

Αν το σάκχαρό του είναι κάτω από 100 mg/dl, πρέπει να φάει κάτι. Αν είναι πάνω από 150 mg/dl, λογικά θα μειωθεί στη διάρκεια της νύχτας, αλλά θα πρέπει να προσέχει τι τρώει.

Εάν ένας πάσχων από διαβήτη παίρνει ινσουλίνη και έχει το βράδυ σάκχαρο πάνω από 180 mg/dl, πρέπει να πάρει λίγη ινσουλίνη (1-3 μονάδες) ταχείας δράσης για να το διορθώσει. Ωστόσο τέτοιου είδους διόρθωση δεν χρειάζονται όσοι παίρνουν αντιδιαβητικά χάπια.

Οι συνεχείς αποκλίσεις από τις φυσιολογικές τιμές, αυξάνουν τον κίνδυνο επιπλοκών και μακροπρόθεσμα μπορεί να υπονομεύσουν σοβαρά την υγεία.